Brunei Darussalam, położone na zielonym północnym wybrzeżu Borneo, to interesujące państwo, znacznie radziej odwiedzane niż jego sąsiedzi w Azji Południowo-Wschodniej. Ten mały kraj oferuje wyjątkowe połączenie historii oraz dziedzictwa kulturowego z dziewiczym pięknem przyrody. Od majestatu meczetu sułtana Omara Ali Saifuddiena po spokojną atmosferę Kampong Ayer i dziewiczą przyrodę Parku Narodowego Ulu Temburong!
Krótka historia
Obszar obecnie znany jako Bandar Seri Begawan był historycznie centrum władzy imperium Bruneii, które osiągnęło swój szczyt w XV i XVI wieku. Było to ważne centrum handlowe w Azji Południowo-Wschodniej, zajmujące się handlem z Chinami, Półwyspem Malajskim i innymi regionami. Brunei było dobrze znane ze swoich surowców pochodzących z dżungli oraz produktów morskich, takich jak kamfory, przypraw, drewna, żywicy, ptasich gniazd, wosku, miodu, skorup żółwi, a także pereł.
Wczesne osady na tym obszarze były częścią Kampong Ayer, historycznej wioski wodnej położonej nad rzeką Brunei. Obszar ten jest zamieszkany od ponad tysiąca lat.
Panowanie sułtana Bolkiaha (1485 – 1524) znane było jako złoty wiek Brunei. W tym okresie sułtanat obejmował nie tylko całą wyspę Borneo, ale sięgał nawet do Luzon na Filipinach. Jego znaczenie wzrosło jeszcze bardziej, gdy w 1511 roku Malakka wpadła w ręce Portugalczyków.
Pod koniec XIX wieku Brunei stało się brytyjskim protektoratem. W tym okresie stolica, znana wówczas jako miasto Brunei, doświadczyła rozwoju infrastruktury, choć pozostała stosunkowo niewielka i tradycyjna.
Miasto było okupowane przez siły japońskie od 1941 do 1945 roku. W tym czasie znaczna jego część została zniszczona w wyniku bombardowań aliantów.
Po II wojnie światowej miasto Brunei przeszło znaczną przebudowę i modernizację. W 1970 r. oficjalnie zmieniono nazwę na Bandar Seri Begawan na cześć sułtana Omara Ali Saifuddiena III, który abdykował w 1967 r., ale odegrał kluczową rolę w napędzaniu mordernizacji kraju.
Odkrycie ropy naftowej i gazu ziemnego znacząco pobudziło gospodarkę Brunei w połowie XX wieku, prowadząc do szybkiego rozwoju. Miasto zainwestowało w nowoczesną infrastrukturę, w tym drogi oraz obiekty użyteczności publicznej. Pomimo modernizacji Bandar Seri Begawan zachował swoje dziedzictwo kulturowe, szczególnie w okolicy Kampong Ayer, gdzie wciąż można podziwiać tradycyjne domy na palach.
Jak dotrzeć do Bandar Seri Begawan?
Drogą powietrzną
Najszybszym i najwygodniejszym sposobem dotarcia do Brunei jest samolot. Nie trzeba dodawać, że jest to również najdroższa opcja, nawet jeśli wybierzesz krótki lot z Kota Kinabalu.
Drogą lądową
Podróżowanie drogą lądową jest znacznie dłuższe i uciążliwe. Istnieją połączenia autobusowe z Miri lub Limbang w stanie Sarawak i z Kota Kinabalu w w stanie Sabah. Podróż z Kota Kinabalu może trwać nawet 10 godzin i wiąże się z wielokrotnym przekraczeniem granicy, więc przygotuj paszport na mnóstwo nowych pieczątek.
Drogą morską
Promy kursują pomiędzy Labuan, malezyjską wyspą, a Muara, głównym portem Brunei. Rejs promem trwa od 1,5 do 2 godzin. Sprawdź wcześniej rozkład, ponieważ połączenia nie są codzienne.
Aby zarezerwować bilet, odwiedź Easybook lub 12Go.Asia
Kiedy najlepiej przyjechać?
Najlepszy czas na wizytę w Brunei to pora sucha, zazwyczaj od stycznia do maja. W tych miesiącach jest zazywczaj mniej wilgotno oraz jest małe prawdopodobieństwo intestywnych opadów co sprawia, że jest to idealny okres na spędzanie czasu świeżym powietrzu. W pozostałych miesiącach można spodziewać się większej wilgotności i większych opadów, ale i tak poruszanie się po kraju nie będzie stanowiło większego problemu.
Gdzie się zatrzymać?
Zatrzymałem się na 3 noce w prywatnym pokoju jednoosobowym w Co. Living Hostel Bandar. Łazienka była wspólna i czysta, ale niestety tylko jedna na cały hostel. Internet był szybki, a w pokoju znajdowało się małe biurko, dzięki czemu warunki do pracy zdalnej były super. Lokalizacja jest również dobra, w odległości spaceru od nabrzeża i meczetu Omar Ali Saifuddien.
Na ostatnie 2 noce przeprowadziłem się do EZ Lodgings. Były tam 2 wspólne łazienki, a pokój był znacznie większy. Miejsce położone jest blisko centrum handlowego Gadong, a główne atrakcje turystyczne znajdują się w odległości 10 minut jazdy taksówką.
Na portalach Agoda lub Booking.com znajdziesz również inne opcje!
How to get around?
Aby zwiedzić miejsca znajdujące się poza Bandar Seri Begawan, najlepiej wypożyczyć samochód. W moim przypadku była to Toyota Vios od D.Feena w cennie 55 BND / dzień + 100 BND zwrotnej kaucji. Możesz się z nimi skontaktować mailowo: defeenamarketing@gmail.com lub telefonicznie: +673 877 8898 (również na Whatsapp).
Co warto zobaczyć poza Bandar Seri Begawan?
Park Narodowy Ulu Temburong
Założony w 1991 roku park zajmuje powierzchnię około 50.000 hektarów i w jego głąb najlepiej dotrzeć łodzią, co dodaje uroku. Aby się tu dostać trzeba dołączyć do zorganizowanej wycieczki, czego nie lubię robić zbyt często, chyba że nie ma innego wyjścia.
Po sprawdzeniu różnych opcji wybrałem ofertę operatora Freme. Wydaje się, że mają najwięcej pozytywnych komentarzu, a cenowo wygląda to tak samo jak u konkurencji. Niestety nie jest to tani pomysł na spędzenie czasu, gdyż jednodniowa wycieczka kosztuje 155 BND.
Odebrano mnie o 7:45 z Gadong, a następnie zrobiliśmy jeszcze kilka przystanków, aby zabrać więcej turystów. Gdy wszyscy znaleźli się na pokładzie busa, opuściliśmy Bandar Seri Begawan i przekroczyliśmy most Sułtana Haji Omara ‘Ali Saifuddien prowadzący do rejonu Temburong.
Po przybyciu do Freme Rainforest Lodge zostaliśmy poczęstowani napojami i przekąskami, po czym odbyła się krótka pogadanka dotycząca bezpieczeństwa i planu dnia. Zabraliśmy kamizelki ratunkowe i wskoczyliśmy na łódź, która miała przetransportować nas w górę rzeki na początek podejścia do wieży obserwacyjnej (Canopy Tower).
Rejs łodzią był rzeczywiście przyjemny, jednak nie spektakularny. Nie, jeśli odwiedziłeś wcześniej inne parki narodowe w Azji Południowo-Wschodniej, na przykład Taman Negara.
Canopy Walkway różnił się nieco od innych podobnych konstrukcji, które widziałem w Malezji. Ta była wyjątkowo stabilna, bo w całości wykonana z metalu. Trzeba było najpierw wspiąć się po wąskich schodkach, następnie przejść krótkim mostkiem w stronę najwyższego punktu obserwacyjnego i ostatecznie zejść na dół. Miłe doświadczenie, ale ponownie czułem lekki niedosyt.
Udaliśmy się ponownie na łódkę i zrobiliśmy kolejny przystanek się przy wodospadzie. Rozczarowujące miejsce z małą ilością wody i tak zwanym „rybnym spa”. Kiedy zanurzysz stopy w wodzie, podpłyną małe rybki, gotowe wyskubać z nich martwy naskórek. Zdecydowanie nie dla wrażliwych na łaskotki!
Następnie po krótkiej przejażdzce łodzią zostaliśmy wyrzuceni na brzeg, aby zaliczyć ostatnią atrakcję – tubing. Plecaki i buty pozostały w łodzi, a my spoczyliśmy do dmuchanych gumowych kół i płynęliśmy z nurtem rzeki do Freme Rainforest Lodge. To była najlepsza część tej wycieczki, ale znowu nieco rozczarowująca, ponieważ trawała zaledwie około 15-20 minut.
Niektórzy turyści zdecydowali się na zip-lining, ale dla tych, którzy wcześniej byli na tubingu, nie było to zawarte w pakiecie. Szkoda, bo zdecydowanie był na to czas! Lunch był w porządku, zwykły azjatycki bufet.
Po lunchu bus zabrał nas z powrotem do Bandar Seri Begawan. Dotarliśmy tam około 16:00. Dość wcześnie jak na całodniową wycieczkę! Ogólnie wszystko było dobrze zorganizowane, ale miałem wrażenie, że jest spory potencjał na poprawę lub po prostu cena powinna być niższa. Nie jest to doświadczenie, które chciałbym powtórzyć.
Park rekreacyjny Bukit Patoi
Najlepsza trasa piesza w okolicy Temburong, pętla o długości około 4 kilometrów. Podejście może być wyzwaniem, zwłaszcza przy dużej wilgotności, co wiąże się z koniecznością zabrania ze sobą dużej ilości wody! Szlak może być śliski, szczególnie po deszczu. Częste panele pokazują odległość pozostałą do szczytu.
Most sułtana Haji Omara Ali Saifuddiena
Ten dwujezdniowy most w Brunei łączy półeksklawę Temburong z lądem, rozciągając się nad Zatoką Brunei. Ma trzydzieści kilometrów i jest najdłuższym mostem w Azji Południowo-Wschodniej.
Budowa mostu rozpoczęła się w 2014 r. i chociaż początkowo planowano jego ukończenie i otwarcie do końca 2019 r., zamiast tego otwarto go w marcu 2020 r.
14 lipca 2020 r., w dniu 74. urodzin sułtana Haji Hassanala Bolkiaha, nazwę mostu zmieniono na most sułtana Haji Omara ‘Ali Saifuddiena, by uhorować jego zmarłego ojca, powszechnie uznawanego za architekta współczesnego Brunei.
Plaże Muara i Meragang
Popularne miejsce na wypoczynek wśród lokalnych mieszkańców. Dostępne są stoły piknikowe. Jest tu całkiem ładna plaża, ale podobnie jak w przypadku wielu innych plaż na Borneo, znajduje się na niej dużo drewna wyrzuconego na brzeg i niestety również inne śmieci.
Plaża Meragang znajduje się dalej na zachód. W pobliżu ujścia rzeki Meragang do Morza Południowochińskiego znajduje się parking, na którym stoi kilku sprzedawców ulicznych. Moskity mogą stanowić problem, dlatego przed pójściem na plażę spryskaj się środkiem odstraszającym owady.
Taman Warisan Tasek Merimbun
Największe jezioro w Brunei, będące domem dla różnorodnych ptaków. Ładne miejsce, ale wydaje się dość zaniedbane. Wzdłuż brzegu biegnie krótki betonowy chodnik.
Park Narodowy Jeziora Lalak
Okolica jeziora to idealne miejsce na relaks, obserwację ptaków i spacery po promenadzie. Rano jest cicho, ale po południu można zobaczyć miejscowych rybaków.
Park rekreacyjny Wasai Wong Kadir
Dotarcie do wodospadu zajmuje około 20 minut. Nie jest on imponujący pod względem wielkości, ale basen jest wystarczająco duży, aby popływać. Może być tłoczno w weekendy.
Teraja Longhouse
Długi dom odwiedzają głównie turyście zmierzający do dwóch pobliskich wodospadów: Wasai Teraja i Wasai Belulok. Zapłacisz kilka dolarów za parking i kilka więcej za rozejrzenie się po domu. Można tu obejrzeć wiele historycznych zdjęć i kupić lokalne wyroby rzemieślnicze.
Wodospad Wasai Teraja
Szlak zaczyna się tuż za długim domem i jest przyjemną, krótką wędrówką po dżungli. Zanim dotrzesz do wodospadu, trzeba będzie kilka razy przekroczyć rzekę. Trekking trwa około 45 minut w jedną stronę.
Wodospad Wasai Belulok
Trudna wędrówka i ścieżka czasami jest trudna do znalezienia. Nie polecam iść samemu! Z drugiej strony po dotarciu na miejsce najprawdopodobniej będziesz miał wodospad tylko dla siebie. Trekking trwa około 40 minut w jedną stronę. Uważaj, żeby się nie zgubić!
Pomnik miliardowej baryłki ropy
Pomnik powstał w 1991 roku i upamiętnia miliardową baryłkę ropy wydobytej na polu naftowym w Seria.
Seria Energy Lab
Interaktywna wystawa poświęcona przemysłowi naftowo-gazowemu zarządzana przez Brunei Shell Petroleum. Mają mnóstwo zajęć dla dzieci. Niestety od maja 2024 roku jest ona zamknięta z powodu remontu i nie ma jasnej informacji, kiedy zostanie ponownie otwarta.
Meczet Kampong Pandan
Meczet został otwarty w 1996 roku i może pomieścić do 1100 wiernych.
Pantai Ku Ceria (plaża KB)
Kolejna przeciętna plaża w Brunei, ale i tak wydaje się lepsza niż wiele innych. Jak się na ma co się lubi…
