Santa Maria od zawsze wiodła prym. Jest najstarszą wyspą w całym archipelagu oraz została odkryta jako pierwsza przez portugalskich odkrywców. Jej stolica – Vila do Porto – była pierwszą założoną osadą (w latach 30. XIV wieku).
Wraz z Sao Miguel, obie wyspy tworzą Grupę Wschodnią Archipelagu Azorów. Suchy i cieplejszy klimat niż gdziekolwiek indziej w tym zakątku Oceanu Atlantyckiego oraz fakt, że są tu piaszczyste plaże z białym piaskiem to główne atuty, które przyciągają turystów.
Wyspę Santa Maria odwiedziłem podczas mojej 4-miesięcznej podróży w czasach pandemii, kiedy korzystając z uroków pracy zdalnej, spędziłem najpierw 2 miesiące na Maderze, a później kolejne 2 miesiące właśnie na Azorach. Graciosa to jedyna wyspa, której nie udało mi się zobaczyć, ale czy nie jest to dobry powód, aby pewnego dnia tam wrócić? Bez wątpienia!
Na jak długo zatrzymać się na wyspie?
Powiedziałbym, że 2-3 dni powinny wystarczyć na zwiedzenie wszystkich ciekawych miejsc i przejście kilku szlaków. Pamiętaj, że pogoda na Azorach jest nieprzewidywalna. Mimo że Santa Maria znajduje się zaledwie 20-30 minut lotu od Sao Miguel, byłem naprawdę zaskoczony tym, jak różny jest krajobraz, szczególnie w jej zachodniej części. Od razu rzuca się w oczy wysuszona trawa, która zupełnie nie przypomina soczystej i intensywnej zieleni z pozostałych wysp archipelagu. W porównaniu do Flores i Corvo, pada tutaj aż o połowę mniej!
Niemniej jednak, wciąż warto sprawdzać prognozę pogody i mieć plan awaryjny. Aplikacja mobilna SpotAzores to świetne narzędzie do podglądu na żywo obrazu z kamerek i monitorowania sytuacji. To dzięki niej udawało mi się wybierać kolejny cel wycieczki tak by nie być zawiedzionym po dotarciu na miejsce. W przypadku słabej widoczności w centralnej części wyspy, staraj się trzymać bliżej wybrzeża, gdzie zazwyczaj jest mniej pochmurno.
Gdzie przenocować?
Ze względu na pracę zdalną, zawsze szukam prywatnego pokoju z szybkim łączem internetowym. Najlepszy stosunek jakości do ceny oferował Azores Youth Hostel , który znajduje się w centrum Vila do Porto. Pokój był prosty, ale czysty i miał prywatną łazienkę, jednak nie było w nim sygnału sieci komórkowej ani WiFI. Nie wiem, czy miałem pecha, czy wszystkie pokoje mają ten problem. WiFi dostępne jest tylko w części wspólnej. To fajna i duża przestrzeń ze stolikami i wygodnymi sofami, ale inni goście kręcą się dookoła, więc nie jest to idealna opcja dla tych, którzy potrzebują ciszy do pracy zdalnej. Parking przed hostelem jest bezpłatny.
Poruszanie się po wyspie
Podobnie jak na wszystkich innych wyspach archipelagu Azorów, wypożyczenie samochodu wydaje się niezbędne, aby dotrzeć do wszystkich ciekawych miejsc. Kilka razy korzystałem z usług firmy Autatlantis i mogę ją w pełni polecić. Cena zawsze wynosiła około 16-20 EUR za dzień (bez dodatkowego ubezpieczenia), a samochody, które miałem to Toyota Yaris, Citroen C1 lub Smart. Dostępne są też większe, oczywiście za odpowiednio wyższą cenę. Odbiór i zwrot były sprawne i szybkie.
Inną popularną wypożyczalnią jest Ilha Verde, jednak opinie klientów są mieszane i nigdy nie zdecydowałem się skorzystać z ich oferty.
Jeśli nie masz prawa jazdy, możesz spróbować autostopu, ale musisz uzbroić się w cierpliwość i liczyć na trochę szczęścia. Alternatywą są autobusy publiczne, ale jeżdzą one rzadko.
Na co warto zwrócić uwagę?
- Pogoda jest nieprzewidywalna i trzeba być przygotowanym na wszystko. Zawsze miej przy sobie przeciwdeszczową kurtkę lub parasol. Zainstaluj aplikację mobilną SpotAzores i miejsca, w których widoczność jest słaba, odłóż na później. W przeciwnym razie stracisz czas, a i tak nic nie zobaczysz.
- W sezonie, rezerwuj samochód z wyprzedzeniem. Moja podróż przypadła w okresie od kwietnia do maja, więc nie było problemu z rezerwacją z dnia na dzień, jednak wyobrażam sobie, że w sezonie może to być problem, zwłaszcza na mniejszych wyspach.
- Jedź ostrożnie, zwłaszcza we mgle. To całkiem normalne, że krowy, owce czy kozy stoją bardzo blisko drogi lub po prostu po niej chodzą.
- Jeśli wybierasz się na wędrówkę, pobierz pliki GPS i mapy z oficjalnej strony Visit Azores i na wszelki wypadek miej je w telefonie. Generalnie szlaki są dobrze oznakowane, ale w gęstej mgle nietrudno się zgubić.
- Nie bój się autostopu. Wiele szlaków ma charakter jednokierunkowy, co oznacza, że musisz wrócić do punktu wyjścia tą samą drogą. Spróbuj oszczędzić nogi. Na niektórych wyspach ruch jest minimalny, ale gdy samochód nadjedzie, jest prawie pewne, że kierowca się zatrzyma i podrzuci gdzie trzeba.
Vila do Porto
Nazwa oznacza po prostu „miasto portowe” i choć nie ma tu zbyt wiele do zwiedzania, to jest to dobra baza na nocleg, ze względu na bliskość restauracji, barów i sklepów. Jest tu właściwie jedna główna ulica, idealna na wieczorny spacer zaczynając od portu i fortu de São Brás, aż do kościoła Santo Antão.
Inne ciekawe miejsca
Ribeira de Maloás – krótki szlak prowadzi do unikalnej formacji, która powstała w wyniku kontaktu morza z lawą bazaltową kompleksu wulkanicznego Pico Alto. Podobne miejsca występują na Islandii i są bardzo popularne wśród turystów.
Barreiro da Faneca – półpustynia z czerwono-pomarańczowych piachem oraz drzewami eukaliptusowymi dookoła. Jeśli Ribeira de Maloás wygląda jak Islandia, to Barreiro da Faneca na pewno przywołało moje wspomnienia z Australii. Zapierające dech w piersiach miejsce!
Poço da Pedreira – były kamieniołom, w którym wydobywano czerwony kamień, który następnie był używany w różnych konstrukcjach na wyspie. Obecnie jest to przyjemne miejsce na piknik nad stawem. Jest to również początek szlaku PRC03 (pętla).
Aveiro Cascade – najpiękniejszy wodospad na wyspie, otoczony winnicami w formie tarasów. Ma 110 metrów wysokości.
Latarnia Gonçalo Velho – punkt widokowy na miejscowość Maia oraz klify.
Praia Formosa – piaszczysta plaża na Azorach? Tak, i to całkiem spora!
Anjos – Krzysztof Kolumb pojawił się w tej wiosce w drodze powrotnej z Ameryki, co upamiętnia pomnik. Oprócz tego rozpoczyna się tutaj lub kończy szlak pieszy PR01 SMA – Costa Norte.
Museu de Santa Maria in Santo Espirito – świetne miejsce do poznania historii wyspy! Mieści się w wiejskim domu z XX wieku. Bardzo sympatyczny przewodnik prowadzi przez ekspozycje opowiądając dodatkowe ciekwostki.
Punkty widokowe (Miradouro)
Jak na każdej wyspie w archipelagu Azorów, także na Santa Maria jest mnóstwo punktów widokowych i zazwyczaj są one łatwo dostępne samochodem. Wystarczy rozglądać się za znakami z napisem „Miradouro”, który w języku portugalskim oznacza punkt widokowy. Oto lista tych najpopularniejszych, ale oczywiście ładne widoki są prawie wszędzie i łatwo jest znaleźć zapierające dech w piersiach miejsce pozbawione oficjalnej nazwy.
- Miradouro de São Lourenço
- Miradouro do Barreiro
- Miradouro das Lagoinhas
- Miradouro da Macela
- Miradouro da Pedra Rija
- Miradouro das Fontinhas
- Farolim da Ponta do Malmerendo
Szlaki piesze
PR01 SMA – Costa Norte
Trasa zaczyna się w Bananeiras i wkrótce skręca w prawo, a następnie prowadzi w dół aż do Baia do Raposo. Wspaniałe miejsce ze strumieniem wpadającym do oceanu i wodospadami w oddali. Następnie trzeba się cofnąć tą samą drogą aż do szlakowskazu, a następnie kontynuować marsz na zachód, w kierunku Barreiro da Faneca. To miejsce ostatniej aktywności wulkanicznej na wyspie, a połączenie czerwonej gliny i drzew eukaliptusowych natychmiast przywołało moje wspomnienia z Australii. Warto zboczyć na moment z głównego szlaku i podejść do Ponta do Pinheiro, około 10-15 minut w jedną stronę. Po powrocie tą samą drogą, idź prosto aż po prawej stronie zauważysz wzniesienie. Jest to Monte Gordo. Podejście zajmuje około 10 minut, ale widoki są ekstra. Po zejściu, szlak biegnie dalej w kierunku Ponta dos Frades, a następnie kończy się w wiosce Anjos, tuż obok pomnika Krzysztofa Kolumba.
PRC02 SMA – Pico Alto
Szlak zaczyna się tuż przy parkingu przy Pico Alto. W pobliżu można zauważyć pomnik poświęcony lotowi 1851, który rozbił się tutaj w 1989 roku. Wejdź po schodach na górę do najwyższego punktu wyspy. Niestety, widok skutecznie psują liczne anteny. Po zejściu do drogi asfaltowej, kieruj się do lasu, przez który biegnie szlak w większości pozostałego dystansu, ale jest też kilka dobrych punktów widokowych po drodze, szczególnie na wybrzeże i kalderę.
PRC03 SMA – Entre a Serra e o Mar
Oficjalnie szlak rozpoczyna się w pobliżu kościoła Santa Barbara, ale możesz też ruszyć z Poco da Pedreira, tak jak ja. Po przejściu przez centrum Santa Barbara, kieruj się w stronę Lagos, a następnie Norte, mijając po drodze kaplicę Nossa Senhora de Lurdes. Zdecydowanie polecam nadłożyć drogi do punktu widokowego nad zatoką São Lourenço, który jest główną atrakcją tego szlaku. Po powrocie na główną ścieżkę, kontynuuj spacer wzdłuż zatoki i dalej do parkingu, kończąc pętlę.
PR04 SMA – Santo Espirito – Maia
Bardzo przyjemny i malowniczy szlak. Jest liniowy, więc polecam zostawić samochód w miejscowości Maia i złapać stopa do Santo Espirito. Ruch jest minimalny, ale prędzej czy później cierpliwość zostanie wynagrodzona. Jeśli masz trochę czasu, wpadnij do Muzeum Etnograficznego Santa Maria. Bardzo pouczające miejsce z niesamowitym przewodnikiem prezentującym historię wyspy. Następnie podążaj za oznaczeniami szlaku mijając ruiny starych wiatraków oraz pastwiska. Kontynuuj w kierunku wybrzeża, idąc wzdłuż strumyka. Wodospad Aveiro znajduje się tuż przy krawędzi klifu i jest po prostu zbyt blisko, aby podziwiać go w pełnej okazałości. Schodząc w dół, co jakiś czas odwróć się, aby podziwiać ten cud natury. Wkrótce zejście przez winnice zaczyna być dość strome, więc jednak czasami również patrz pod nogi 🙂 Po dojściu do asfaltowej drogi, warto odbić w lewo żeby zobaczyć wodospad z nowej perspektywy, od dołu. Stąd prezentuje się najlepiej! Na koniec pozostaje luźny odcinek wzdłuż wybrzeża aż do parkingu.
PR05 SMA – Costa Sul
W momencie pisania tego tekstu szlak jest oficjalnie zamknięty. Wybrałem się na niego, mając na uwadze, że po prostu zawrócę, jeśli po drodze zauważę coś niebezpiecznego. Tak jednak nie było i bez najmniejszych problemów dotarłem do jego końca.
Trasa zaczyna się w Vila do Porto, obok twierdzy Sao Brass, następnie przecina potok i prowadzi przez mocno wyschnięte tereny do Padreira do Campo. To stanowisko geologiczne, w którym znaleziono morskie skamieliny. Niedługo potem miniesz Jaskinię Figueiral, która została stworzona przez człowieka w celu wydobywania gliny do budowy lokalnych domów. Strome zejście kończy się na plaży, która jest doskonałym miejscem na odpoczynek i kąpiel. Dalej szlak biegnie obok twierdzy Sao Jao Baptisa, by w końcu zakończyć się w przy najpiękniejszej plaży na wyspie – Praia Formosa. Złapanie autostopa z powrotem do Vila do Porto powinno być stosunkowo łatwe. Jeśli tak nie jest, podejdź w górę do drogi EN1-2A, która jest znacznie bardziej ruchliwa.
PR06 SMA – Areia Branca
To wspaniały i zróżnicowany szlak łączący Plażę Formosa z Zatoką São Lourenço. Jeśli nie masz ochoty wracać tą samą drogą, sugeruję zostawić samochód w Santa Barbara i stamtąd złapać podwózkę w kierunku Praia Formosa. Ludzie w Santa Maria są naprawdę mili i zwykle zatrzymuje się od razu pierwszy samochód jadący w pożądanym kierunku.
Z Praia Formosa rozpoczyna się 6-kilometrowe podejście w kierunku Pico Alto, który miejscami może być męczące. Ale to w końcu trekking, a nie leżenie na plaży 🙂 Do dojściu na punkt widokowy, panorama jest dość kiepska, głównie przez liczne anteny. Kolejne kilometry to zejście przez pola uprawne do Santa Barbara. Przejdź przez miejscowość w kierunku wybrzeża i dalej stromo w dół aż do Baía of São Lourenço. Widoki są niesamowite: ocean, skały oraz tarasy porośnięte winnicami, które z góry wyglądają jak szachownica. Szlak kończy się przy plaży. Po sesji fotograficznej z drona, wróciłem do Santa Barbara po samochód tą samą drogą (tyle, że tym razem pod górę).
Great Route of Santa Maria
Matka wszystkich szlaków pieszych na wyspie Santa Maria. Informacja turystyczna sugeruje pokonanie 78 kilometrowej trasy w czterech etapach, ale myślę, że spokojnie można ją pyknać w 3 dni, jeśli ponad 20 km dziennie nie stanowi problemu. Oficjalny start jest w Vila do Porto, a następnie szlak okrąża w zasadzie całą wyspę: Vila do Porto – Cordal – Norte – Bananeiras – Vila do Porto. Z pewnością jest to świetna przygoda, która jest na mojej liście, jeśli kiedykolwiek wrócę w te rejony 🙂
