Wyspy Mantanani położone są na północny zachód od Kota Belud, miasta oddalonego około półtorej godziny jazdy od Kota Kinabalu, stolicy stanu Sabah. W zależności od warunków na morzu rejs motorówką zzajmuje około 60 minut. Wyspy są doskonałym miejscem do skurkowania, nurkowania lub wycieczek po prostu plażowania na białym piasku pośród palm kokosowych. W tutajszych wodach żyje wyjątkowy diugoń, zwany również krową morską, ale ssaki te są bardzo nieśmiałe i potrzeba dużo szczęścia, żeby je dostrzec.
Jak dostać się na wyspy Mantanani?
Transfer wliczony jest w cenę jednodniowej wycieczki. Jeśli zdecydujesz się na wypad dłuższy niż jeden dzień, Twój hotel z pewnością zorganizuje dla Ciebie transfer.
Autobus lub minivan odbierze Cię z hotelu w Kota Kinabalu i przewiezie do przystani w pobliżu Kota Belud. Następnie podróż będzie kontynuowana motorówką na wyspy Mantanani.
Wycieczki organizuje kilka operatorów. Ja wybrałem ofertę Borneo Calling bo cena była atrakcyjna: 260 RM. Amazing Borneo jest nieco droższe – 340 RM. Plan wycieczki wygląda identycznie w obu przypadkach.
Kiedy najlepiej się tam wybrać?
Wycieczki na wyspy Mantanani są organizowane przez cały rok, ale najlepiej zaplanować przyjazd od lutego do kwietnia, czyli w porze suchej. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia spędzanie czasu na świeżym powietrzu.
Jak długo powinieneś zostać?
Jeden dzień wystarczy na relaks na plaży i trochę snurkowania. W ciągu dnia jest jednak niesamowicie gorąco, więc ciężko wytrzymać na plaży w pełnym słońcu. Nocleg na wyspie to świetny pomysł, ponieważ po opuszczeniu wyspy przez jednodniowych wycieczkowiczów, będziesz świadkiem wspaniałego zachodu słońca w idealnej cieszy i spokoju.
Wyspy Mantanani
Gdzie się zatrzymać?
Nie nocowałem na wyspie, ale zatrzymałem się w Kota Kinabalu i stamtąd wybrałem się na jednodniową wycieczkę. Mogę polecić trzy miejsca na nocleg: ATAP Hotel, Hotel Tourist by HotSpot Essential oraz Akinabalu Youth Hostel. Wszystkie były niedrogie i oferowały ładny i czysty prywatny pokój.
Jak się poruszać po wyspie?
Wyspa jest bardzo mała, więc nie będziesz potrzebować niczego poza chęcią do spaceru!
Jednodniowa wycieczka
Punktualnie o 7:30 odebrał mnie z hotelu kierowca minibusa, po czym zrobiliśmy pętlę po mieście, zabierając jeszcze kilku innych turystów. Dojazd na przystań w pobliżu Koty Belud zajął około 1,5 godziny z krótką przerwą na toaletę w połowie drogi. Dalsza podróż łodzią motorową trwała około 60 minut. Warunki na morzu były dobre, więc obyło się bez mdłości.
Po przybyciu na wyspę zabrano nas do Lovely Mantanani Beach Club. Zostawiliśmy tam nasze torby, wypiliśmy po zimnym napoju i wróciliśmy na motorówkę, aby ruszyć na snurkowanie. Oba przystanki były w porządku i mogliśmy zobaczyć wiele kolorowych ryb, ale w Sempornie pod tym względem jest zdecydowanie lepiej.
Około 12:30 podano lunch. Jedzenie było smaczne i porcja obfite, chociaż spodziewałem się bufetu. Po lunchu był czas wolny na plażowanie, pływanie kajakami lub po prostu odpoczynek w cieniu. Skorzystałem z okazji i polatałem dronem, po wcześniejszym zapytaniu przewodnika, czy jest to dozwolone, gdyż w pobliżu zauważyłem mały komisariat policji.
W drogę powrotną ruszyliśmy około 15:00. Na horyzoncie wisiały ciemne chmury i byłem pewien, że złapie nas ulewny deszcz. Na szczęście myliłem się, ale gdy tylko przesiedliśmy się z motorówki do minivana i ruszyliśmy z powrotem do Koty Kinabalu, lunęło i z małymi przerwami padało niemal przez całą drogę. Do hotelu dotarłem około 18:00.
Ogólnie rzecz biorąc, była to dobrze zorganizowana wycieczka, a wyspa jest piękna i bardzo spokojna. Następnym razem zdecyduję się na nocleg! Budzenie się rano w tak odizolowanych miejscach jest zawsze wyjątkowe.
Pakiet wycieczki obejmuje: transport, lunch, wodę i sprzęt do snurkowania.
Sandakan było niegdyś stolicą brytyjskiego Północnego Borneo (obecnie Sabah), zanim przeniesiono ją do Jesselton (obecnie Kota Kinabalu). Odegrał znaczącą rolę w okresie kolonialnym jak i w II wojnie światowej.
Jest znany z tzw. Marszów Śmierci, jednego z najtragiczniejszych wydarzeń II wojny światowej w Azji. Wielu australijskich i brytyjskich jeńców wojennych zostało zmuszonych przez Japończyków do marszu w brutalnych warunkach przez dżunglę, co doprowadziło do śmierci prawie wszystkich z nich.
Sandakan jest punktem wypadowym do kilku atrakcji przyrodniczych. Niedaleko znajduje się Centrum Rehabilitacji Orangutanów, które przyciąga wielu turystów zainteresowanych zobaczeniem tych wyjątkowych zwierząt. Inne godne uwagi miejsca to Rainforest Discovery Centre, Turtle Islands Park i jaskinie Gomantong słynące z jadalnych ptasich gniazd.
Jak dojechać do Sandakan?
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty do Sandakan, w tym Malaysia Airlines i AirAsia, z bezpośrednimi lotami z Kota Kinabalu (stolica Sabah) i Kuala Lumpur (stolica Malezji). Najlepszym sposobem na dotarcie z lotniska do centrum miasta jest skorzystanie z popularnej aplikacji mobilnej Grab.
Drogą lądową
Autobusy z Kota Kinabalu do Sandakan jadą przez Kundasang i Sepilok. Podróż trwa około 6-8 godzin.
Najlepszy czas na wizytę w Sandakan to pora sucha, która zazwyczaj przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia eksplorację lasów deszczowych (szlaki są mniej błotniste) i cieszenie się aktywnością na świeżym powietrzu.
Jak długo zostać na miejscu?
Sam Sandakan można z łatwością zwiedzić w jeden dzień. Jeśli planujesz odwiedzić pobliskie atrakcje przyrodnicze w okolicach Sepilok lub Turtle Islands Park, powinieneś zaplanować 2-3 dni więcej.
Gdzie się zatrzymać?
Spędziłem dwie noce w AeCOTEL i bardzo polecam to miejsce. Pokój był przestronny, bardzo czysty, a łóżko wygodne. Mają też do wynajęcia skutery i pomagją w rezerwacji wycieczki na rzekę Kinabatangan.
Jak się poruszać po mieście?
Jak wszędzie w Malezji, do zamawiania taksówki najlepiej używać aplikacji mobilnej Grab. Dla tych lubiących większą niezależność, dobrym pomysłem jest wypożyczenie skutera. Ja wynająłem go bezpośrednio w moim hotelu: AeCOTEL
Co zwiedzić w Sandakan?
Dom Agnes Keith
Odrestaurowana rezydencja kolonialna o nazwie Newlands przedstawia historię amerykańskiej pisarki Agnes Keith i jej brytyjskiego męża Harry’ego, konserwatora lasów na Północnym Borneo. Podczas II wojny światowej małżeństwo spędziło trzy lata w japońskich obozach dla internowanych, a od 1934 do 1952 mieszkali w Sandakan. Keith uwieczniła ten dom w zabawnej, wciągającej i wielokrotnie nagradzanej książce Land Below the Wind.
Rezydencja Agnes Keith
Stary cmentarz chiński w Sandakan
Cmentarz Chiński rozciąga się na zboczu wzgórza i robi wrażenie, zwłaszcza jeśli nie widziałeś wcześniej podobnego miejsca. Widać, że nadal jest wykorzystywany, ponieważ niektóre groby są nowe. Polecam spacer licznymi ścieżkami oraz schodkami.
Wyspa Berhala
Wyspa z prawdziwie lokalną i autentyczną wioską. Nie znajdziesz tam żadnych kurortów dla turystów. Wioska nie jest duża, a jej zwiedzanie zajmuje około pół godziny. Niestety poczułem się totalnie przytłoczony ilością śmieci, zwłaszcza plastikowych butelek, które widziałem wszędzie dookoła.
Możesz także wybrać się na pieszą wędrówkę w stronę latarni morskiej, ale szlak nie jest łatwy do znalezienia, więc lepiej zapytać miejscowych o drogę lub wynająć przewodnika.
Aby się tam dostać, popytaj o łódź na przystani za targiem rybnym w Sandakan.
Wyspa BerhalaWyspa BerhalaWyspa Berhala
Sandakan Central Market
Wszystkie owoce morza, warzywa i owoce są tutaj sprzedawana świeże i w przystępnej cenie. Okolica rynku tętni życiem! Tuż obok jest nabrzeże, centrum handlowe oraz wiele sklepów i restauracji.
Sim Sim Water Village
Urocza i wyjątkowa wioska znana z tradycyjnych domów na palach i malowniczych widoków na nabrzeże. Jest jednym z najstarszych tego typu miejsc w stanie Sabah. W okolicy jest kilka restauracji serwujących pyszne dania lokalnej kuchni. Ja na szybko kupiłem małą przekąskę – ryż z suszoną rybą i sosem sambal za 1 RM!
Wioska Sim Sim
Wzgórze Trig
Świetne miejsce do podziwiania panoramy na okolice Sandakan. Niestety, podczas mojej wizyty (maj 2024) wieża widokowa była zamknięta i nie udało mi się na nią wejść.
Świątynia Puu Jih Syh
Jedna z najpiękniejszych chińskich świątyń w Sabah. Znajduje się około 4 km na zachód od centrum miasta. Warto zajrzeć na taras, skąd rozpościera się ładny widok.
Kościół św. Michała i Wszystkich Aniołów
Ten kościół anglikański, relikt czasów kolonialnych, jest pierwszym i najstarszym kamiennym kościołem w stanie Sabah, ukończonym w 1925 roku.
Sandakan Memorial Park
To miejsce gdzie dziś jest piękny ogród, kiedyś było japońskim obozem jenieckim i początkiem niesławnych „marszów śmierci” do Ranau, w okresie II wojny światowe. Do lipca 1945 roku spośród 1793 Australijczyków i 641 brytyjskich żołnierzy, którzy byli tu przetrzymywani, pozostało przy życiu tylko sześciu australijskich uciekinierów. Jedynymi pozostałościami są betonowy zbiornik na wodę i kilka zardzewiałych maszyn z brytyjskiej stacji rolniczej, która później została przekształcona w więzienie.
Bardzo przyjemna i ciekawa trasa trekkingowa (pętla). Zapierające dech w piersiach widoki ze szczytu na wyspę Berhala i wioskę Sim Sim. Uważaj na schodach, ponieważ mogą być nieco chwiejne.
Sandakan Rainforest Park
Wow, co za miejsce! Szerokie, betonowe ścieżki są często wykorzystywane przez mieszkańców do joggingu lub spacerów. Sugeruję jednak odbić w wąski szlak wiodący przez dżunglę. Była to zaskakująco dzika i dość trudna pętla z wieloma podejściami. Wejście do parku jest darmowe.
Co zobaczyć poza Sandakan?
Sepilok
Miejsce to słynie przede wszystkim z Centrum Rehabilitacji Orangutanów, Centrum Ochrony Niedźwiedzi Malajskich i możliwości trekkingów w Rainforest Discovery Centre. Więcej w osobnym poście TUTAJ.
Centrum Ochrony Niedźwiedzi Malajskich
Turtle Islands Park
40 kilometrów na północ od Sandakan znajduje się Turtle Islands Park obejmujący trzy małe wyspy: Selingan, Gulisan i Bakungan Kechil. Park ten jest domem dla dwóch różnych rodzajów żółwi: zielonego i szylkretowego. Wychodzą one na brzeg w nocy, aby złożyć jaja. Na każdej z trzech wysp znajdują się wylęgarnie. Nie jest to jednak jedyna atrakcja. Krystalicznie czyste wody oceanu o turkusowym kolorze oraz rafy koralowe tworzą idealne miejsce do nurkowania, snorkelingu i pływania rekreacyjnego.
Podróż łodzią z Sandakan na wyspy zajmuje około 45 minut. Ponieważ jednodniowe wycieczki nie są dozwolone, trzeba zdecydować się na pakiet z noclegiem. Podobnie jak w przypadku innych tego typu atrakcji na Borneo, nie jest to tanie i trzeba przeznaczyć około 1500 RM za osobę za pakiet 2D1N (2 dni, 1 noc).
Jaskinie Gomantong
To śmierdzące i brudne miejsce, ale jeśli nie boisz się karaluchów, to warto odwiedzić tę jaskinię. Być może będziesz mieć szczęście i zobaczysz jak zbiera się jadalne ptasie gniazda. Spójrz też w górę, ponieważ orangutany są regularnie widywane wysoko na drzewach.
Dla większości odwiedzających, wizyta w jaskiniacj Gomantong jest zawarta w pakiecie wycieczki nad rzekę Kinabatangan. W przeciwnym wypadku, aby tu dotrzeć trzeba wypożyczyć samochód.
Tawau położone jest na południowo-wschodnim wybrzeżu Sabah, nad Morzem Celebes i w pobliżu granicy z indonezyjskim regionem Kalimantan.
Obszar ten był pierwotnie zamieszkany przez grupy tubylcze, a później stał się częścią Sułtanatu Sulu. Pod koniec XIX i na początku XX wieku Tawau znalazło się pod kontrolą brytyjską jako część Północnego Borneo. Rozwinęło się jako port handlowy, eksportujący produkty rolne, takie jak guma i tytoń.
Podczas II wojny światowej Tawau zostało zajęte przez siły japońskie. Po wojnie nadal rozwijało się jako kluczowe miasto w Sabah i główny ośrodek rolniczy, znany z plantacji palm, kakao i kauczuku.
Tawau to dobra baza wypadowa do kilku atrakcji przyrodniczych, w tym parku Tawau Hills, znanego z gorących źródeł, wodospadów oraz różnorodnej flory i fauny. Park jest popularnym miejscem do spokojnego relaksu, ale możliwe są też ambitne trekkingi.
Jak dojechać do Tawau?
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty na lotnisko Tawau (TAW), w tym Malaysia Airlines i AirAsia, z bezpośrednimi lotami z Kota Kinabalu (stolicy Sabah) i Kuala Lumpur (stolicy Malezji).
Drogą lądową
Autobusy kursują z Kota Kinabalu do Tawau, ale przygotuj się na bardzo długą podróż (najprawdopodobniej ponad 10 godzin).
Promy łączą Tawau z Nunukan i Tarakan na indonezyjskim Borneo. Połączenia te są rzadsze, dlatego ważne jest wcześniejsze sprawdzenie rozkładu rejsów.
Kiedy przyjechać?
Najlepszy czas na wizytę w Tawau to pora sucha, która zazwyczaj przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia eksplorację lasów deszczowych (szlaki są mniej błotniste) i cieszenie się aktywnością na świeżym powietrzu.
Gdzie się zatrzymać?
Mogę polecić pobyt w Kingston Executive Hotel. Jest dobrze położony, blisko wielu restauracji i sklepów. Pokój był czysty i naprawdę przestronny!
Ile czasu zaplanować?
Tawau nie ma wiele do zaoferowania, ale można z łatwością spędzić cały dzień w Tawau Hills Park. Można tam również zorganizować kilkudniowy trekking.
Co warto zobaczyć w Tawau?
Tawau Hills Park
Trzecie co do wielkości miasto w Sabah nie ma wiele do zaoferowania, a spacer nabrzeżem w Parku RekreacyjnymTraulsen to najlepsze, co możesz zrobić. Większość turystów przyjeżdża tu, ponieważ Tawau Hills Park to świetna i znacznie tańsza alternatywa dla Danum Valley czy Maliau Basin. Ten rezerwat przyrody o powierzchni 280 kilometrów kwadratowych pokrywa imponujący nizinny las deszczowy.
Park jest idealnym miejscem na trekking oraz obserwację ptaków. W odległości krótkiego spaceru od kasy znajduje się rzeka ze stołami piknikowymi, a nieco dalej malowniczy Table Waterfall. Kąpiel nie jest tu możliwa, ale z platformy widokowej można zrobić kilka ładnych zdjęć.
Szlak do Bombalai Hill (530 m) to krótka, trzydziestominutowa wędrówka przez dżunglę. Ze szczytu widać miasto Tawau, plantacje kakao i palm oraz rozciągające się w oddali Morze Celebes.
Podążaj wyraźnie oznakowanym głównym szlakiem, który może doprowadzić Cię do kilku lokalizacji: Ogródu Botanicznego, najwyższego drzewa tropikalne na świecie,oraz wodospadu Bukit Gelas i gorących źródeł .
Ogród Botaniczny jest domem dla różnorodnych roślin występujących w parku, zwłaszcza paproci, różnych gatunków orchidei i begonii.
Kontynuuj spacer obok Ogrodu Botanicznego i skręć w lewo na skrzyżowaniu szlaków. Ścieżka zaprowadzi Cię do najwyższego drzewa tropikalnego na świecie. Według opisu ma 88 metrów wysokości.
Wróć tą samą drogą i skręć w lewo. Szlak wzdłuż rzeki Sungai Tawau kończy się przy wodospadzie Bukit Gelas, który jest piękny i z pewnością warty wysiłku aby do niego dotrzeć. Dystans od kasy parku do wodospadu wynosi 2,4 km. Po drodze możesz także zauważyć inny szlak, wspinający się stromo w górę, ale nie powinieneś nim iść bez wcześniejszego przygotowania.
Jest to bowiem najtrudniejszy szlak w parku, prowadzący na Mount Magdalena, najwyższy szczyt w Tawau Hills (1280 m). Szlak ma 14 kilometrów i sugeruje się, by na jego zdobycie poświęcić 3 dni. Na 10 kilometrze znajduje się hostel. Przed trekkingiem należy uzyskać pozwolenie oraz zatrudnić przewodnika w biurze Sabah Parks. Podczas tej samej wyprawy można zdobyć Mount Lucia (1240 m n.p.m.) oraz Mount Maria (1020 m n.p.m.)
W drodze powrotnej z wodospadu Bukit Gelas z pewnością zauważysz most na rzece. Jeśli go przekroczysz i pójdziesz dalej tym szlakiem, dojdziesz do gorących źródeł, a w powietrzu poczujesz charakterystyczny zapach siarki.
Koszty
Ogólne wejście do parku kosztuje 20 RM dla turystów zagranicznych i 6 RM dla Malezyjczyków.
Jeśli zdecydujesz się na trekking na Mount Magdalena, Mount Lucia lub Mount Maria, musisz zarezerwować minimum dwa dni oraz zdobyć pozwolenie i zatrudnić przewodnika. Zezwolenie dla turysty międzynarodowego kosztuje 50 RM za jeden szczyt i 150 RM za więcej niż jeden. Malezyjczycy zapłacą odpowiednio 25 RM i 65 RM.
Wynajęcie przewodnika górskiego kosztuje 150 RM za dzień i koszt można podzielić na maksymalnie 3 osoby. Dodatkowo będziesz musiał zapłacić 7 RM za osobę dziennie za ubezpieczenie, no i jeszcze nocleg w hostelu.
Park jest otwarty od 8:00 do 16:00 (poniedziałek – piątek) oraz od 7:30 do 15:30 (sobota – niedziela i święta).
Jak się dostać do parku?
Z centrum Tawau najłatwiej jest skorzystać z aplikacji do zamawiania taksówek – Grab. Najprawdopodobniej kierowcy poproszą o dodatkową płatność gotówką, ponieważ park jest całkiem daleko poza miastem. Warto również zapisać numer telefonu kierowcy, aby przyjechał i odebrał Cię po południu. W przeciwnym razie trzeba będzie spróbować szczęścia w łapaniu autostopa, ponieważ nie ma tu transportu publicznego a strefa znajduję się poza zasięgiem aplikacji Grab.
Rzeka Kinabatangan, położona w Sabah na malezyjskim Borneo, jest drugą co do długości rzeką w Malezji, rozciągającą się na długości około 560 kilometrów od górnego biegu w górach do ujścia do Morza Sulu. Rzeka i otaczające ją równiny zalewowe są domem dla szerokiej gamy dzikich zwierząt, co czyni ją doskonałym miejscem dla miłośników przyrody. Żyją tu m.in. orangutany, słonie karłowate, nosacze sundajskie, krokodyle i różnorodne gatunki ptaków.
Jak dostać się nad rzekę?
Dotarcie do Kinabatangan zazwyczaj wiąże się z podróżą do Sandakan. Stamtąd większość turystów decyduje się dołączyć do zorganizowanej wycieczki obejmującej zakwaterowanie, wyżywienie i aktywności na rzece i w jej pobliżu. Najpopularniejsze są wypady na 3 dni i 2 noce.
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty do Sandakan, w tym Malaysia Airlines i AirAsia, z bezpośrednimi lotami z Kota Kinabalu (stolica Sabah) i Kuala Lumpur (stolica Malezji).
Drogą lądową
Istnieją połączenia autobusowe z Kota Kinabalu do Sandakan przejeżdżające przez Kundasang i Sepilok. Podróż trwa około 6-8 godzin.
Najlepszy czas na wizytę w rzece Kinabatangan to pora sucha, która zazwyczaj przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia eksplorację lasów deszczowych (szlaki są mniej błotniste) i cieszenie się aktywnością na świeżym powietrzu. Zwierzęta chętniej przychodzą też nad rzekę, żeby napić się wody. Zwiększa to szansę zobaczenia orangutanów, słoni karłowatych czy nosaczy.
Ile czasu zaplanować?
Większość biur podróży poleca pakiet 3 dni i 2 nocy i również uważam, że jest to optymalna opcja. Krótsze warianty wydają się niewystarczające i ominęłyby Cię niektóre atrakcje, takie jak spacery po dżungli. Z drugiej strony nie czułem też, że chciałbym przedłużyć ten pobyt na kolejną noc.
Wycieczka z Uncle Tan Wildlife Adventures
Istnieje wielu operatorów oferujących podobne pakiety i plany podróży. Różnią się one głównie jakością zakwaterowania i wyżywienia. Wybrałem ofertę Uncle Tan Wildlife Adventures (3 dni 2 noce) i opiszę swoje doświadczenia i wrażenia właśnie z nimi. Nie jest to ośrodek z pięknymi bungalowami i ciepłą wodą, ale właśnie dlatego zdecydowałem się na tę opcję.
W drodze do obozu
Ceny
Cena standardowego wyjazdu 3D/2N wynosi 572,40 RM za osobę. Dłuższy pobyt jest możliwy w cenie 172,80 RM od osoby za dodatkową dobę.
Cena za wyjazd 2D/1N wynosi 399,60 RM za osobę.
Dzieciom do 7. roku życia przysługują zniżki:
Cena wyjazdu 3D/2N dla dzieci wynosi 286,20 RM.
Cena wyjazdu 2D/1N dla dzieci wynosi 199,80 RM.
Dzieci do 2. roku życia jadą bezpłatnie.
Powyższe ceny obowiązują na maj 2024 i mogę się zmienić. Polecam sprawdzenie ich bezpośrednio na stronie Uncle Tan Wildlife Adventures.
Krokodyl na brzegu rzeki
Transport
Miejsce spotkania znajduje się przy Centrum Rehabilitacji Orangutanów, a w cenę wycieczki wliczony jest transport busem do i z przystani przy rzece Kinabatangan, transport łodzią do i z obozu oraz wszystkie safari rzeczne.
Do Sepilok należy dojechać we własnym zakresie,a także dodatkowo dopłacić w przypadku, gdy po wycieczce nie wracasz do Sepilok, tylko kontuujesz podróż w stronę Semporny.
Zakwaterowanie
W obozie zakwaterowanie zapewniane jest w prostych drewnianych chatach na podwyższeniu, bez ścian. W środu jest cienki materac i moskitiera. Każda chata jest współdzielona przez kilka osób, więc nie oczekuj prywatności.
Zakwaterowanie w drewnianych chatach
Jedzenie
Wszystkie posiłki są przygotowywane na miejscu i wliczone w cenę wycieczki. Są serwowane w formie bufetu. Kawa i herbata dostępne są przez cały dzień, a butelkowana woda pitna i napoje gazowane są sprzedawane przez pracowników.
Kąpiel i toaleta
Woda do kąpieli i mycia pompowana jest z rzeki do baniaków. Kąpiel w rzece nie jest możliwa ze względu na obecność krokodyli. W dwóch różnych częściach obozu znajdują się dwie toalety. Papier toaletowy można otrzymać w recepcji. Nie zapomnij go później odnieść, bo inaczej zostanie skradziony przez małpy.
Prąd i zasięg sieci komórkowej
W obozie używa się małego generatora do oświetlenia i ładowania sprzętów od 19:00 do północy. Miałem w smartfonie kartę Digi SIM i sygnał był bardzo słaby w w chatce, w której spałem. Nieco lepszy bliżej brzegu rzeki.
Wycieczka na 3 dni i 2 noce
Dzień pierwszy
W pobliżu Centrum Rehabilitacji Orangutanów spotkałem się z przedstawicielem organizatora wycieczki o godzinie 13:00. Wkrótce przybyło więcej uczestników i zostaliśmy poinformowani o planie na resztę dnia.
Zabrano nas minibusem do molo Bukit Garam nad rzeką Kinabatangan, skąd łodzią kontynuowaliśmy podróż do obozu. Po drodze mogliśmy zauważyć sporo krokodyli. Dotarliśmy na miejsce około 17:00 i zostaliśmy przywitani kawą i herbatą, a następnie przydzielono nam chaty do spania, w których znajdowały się jedynie materace i moskitiery. Proste, ale wystarczające 🙂
Kolację podano w formie bufetu o godzinie 20:00, ale wcześniej poznaliśmy resztę personelu pracującego w obozie. Wyjaśnili nam szczegółowy plan na pozostałą część pobytu.
Tego dnia zaplanowana była jeszcze jedna atrakcja: nocne safari po rzece, które rozpoczęło się około godziny 21:00. Nie widzieliśmy jednak zbyt wiele, głównie ptaki, przede wszystkim sowy.
Noc była naprawdę gorąca i pociłem się nawet leżąc na materacu, w chatce bez ścian!
Dzień drugi
Dzień rozpoczął się o 6:30 rano porannym safari. Kawa i herbata były dostępne w dużej sali. Wsiedliśmy na pokład łodzi i popłynęliśmy tą samą trasą, co poprzedniego wieczoru. Znów nie widzieliśmy zbyt wiele. Głównie małpy.
Następnie wróciliśmy na śniadanie, a chwilę później graliśmy w siatkówkę. Było naprawdę fajnie, chociaż wilgotność była obłędna!
Następnie przyszedł czas na spacer po dżungli. Trwał on naprawdę krótko, ale na szczęście udało nam się zobaczyć jednego orangutana siedzącego wysoko na drzewie. Widzieliśmy również pająka, który idealnie komponował się z kolorem drzewa, na którym siedział. Mistrz kamuflażu!
Jedyny orangutan, którego widzieliśmy podczas wycieczkiCo za kamuflaż!
Gdy spacer dobiegł końca, wzbiłem się w powietrze dronem i moim oczom ukazał się bardzo smutny widok. Teren wokół rzeki to jedna wielka plantacja palm. To wyjaśniało, dlaczego nie mogliśmy zobaczyć zbyt dużo zwierząt i zawsze płynęliśmy na safari w to samo miejsce. Było to po prostu jedyne stosunkowo zalesione miejsce, które pozostało.
Lot dronem nad rzeką Kinabatangan
Po obiedzie mieliśmy kilka godzin czasu wolnego, ale zaproponowano nam także dodatkową atrakcję: wyprawę na ryby (60 RM od osoby). Zdecydowałem się dołączyć, ponieważ nie lubię siedzieć w jednym miejscu i nic nie robić. Do tego nie mam dużego doświadczenia z wędkarstwem, więc chciałem nauczyć się czegoś nowego. Niestety złapał nas deszcz, ale tak to już jest na Borneo. Nigdy nie wiesz, kiedy będziesz przemoczony do suchej nitki🙂
Udało mi się złowić 4-5 małych sumów, jednak moja wędka wielokrotnie zaczepiała się o coś w płytkiej wodzie. Tak czy siak, miło spędziłem te 2 godziny i na pewno kiedyś ponownie wybiorę się na ryby!
Po południu udaliśmy się na trzecie i ostatnie safari na rzece… i ponownie w to samo miejsce. Widzieliśmy głównie różne gatunki małp, a gdy było tuż po zachodzie słońca, na niebie można było dostrzec mnóstwo ogromnych nietoperzy. Imponujący widok!
Nosacze sundajskieNosacze sundajskie
Po kolacji wybraliśmy się na nocny spacer po dżungli i zobaczyliśmy pająki, żaby i różnego rodzaju insekty. Przewodnik bardzo się starał, ale niestety nie udało nam się dostrzec kukangów ani wyraków.
Dzień trzeci
Zjedliśmy śniadanie, a następnie przyszedł czas na spakowanie walizek i powrót łodzią na molo Bukit Garam. Tam rozdzieliliśmy się na dwa busy – jeden jadący z powrotem do Sandakan i drugi jadący do Lahad Datu. Osoby udające się do Lahad Datu, w tym ja, musiały dopłacić za transport (50 RM od osoby).
Wycieczka na 2 dni i 1 noc
Jeśli zdecydujesz się na krótszą wersję wyjazdu, w dniu przybycia do obozu odbędziesz nocne safari rzeczne, a następnego dnia poranne. Po śniadaniu opuścisz obóz około godziny 10:00 i ruszysz z powrotem do Sandakan.
Ogólne wrażenia
Cieszę się, że zdecydowałem się na ten wyjazd i nie mogę powiedzieć złego słowa o jego organizacji, gdyż wszystko przebiegło zgodnie z planem, a obsługa była bardzo miła. Jednak nie powtarzałbym tego.
Powód jest bardzo prosty. Jestem zszokowany poziomem zniszczenia całego obszaru Kinabatangan i jego wylesienia na rzecz plantacji palm. Nie spodziewaj się, że zobaczysz dżunglę pełną zwierząt. Wzdłuż rzeki rośnie wąskie pasmo drzew, a tuż za nim nie ma nic innego jak palmy. Jeszcze kilka lat temu musiało to być cudowne miejsce, teraz pozostało po nim jedynie wspomnienie…
Sepilok, położony w malezyjskim stanie Sabah na wyspie Borneo, słynie przede wszystkim z Centrum Rehabilitacji Orangutanów i szlaków pieszych w Rainforest Discovery Centre.
Jak dojechać do Sepilok?
Dotarcie do Sepilok zazwyczaj wiąże się z podróżą do Sandakanu.
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty do Sandakanu, w tym Malaysia Airlines i AirAsia, z bezpośrednimi lotami z Kota Kinabalu (stolica Sabah) i Kuala Lumpur (stolica Malezji). Aby dostać się z lotniska Sandakan do Sepilok, najlepiej jest skorzystać z aplikacji Grab.
Drogą lądową
Połączenia autobusowe z Kota Kinabalu do Sandakan mijają po drodze Kundasang i Sepilok. Podróż trwa około 6-8 godzin. Poproś kierowcę, aby wysadził Cię w Sepilok.
Alternatywnie możesz także wypożyczyć skuter w Sandakan i wybrać się do Sepilok na jednodniową wycieczkę. Ja właśnie tak zrobiłem 🙂
Najlepszy czas na wizytę w Sepilok to pora sucha, która zazwyczaj przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystna i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia eksplorację lasów deszczowych (szlaki są mniej błotniste) i cieszenie się przebywaniem na świeżym powietrzu.
Ile czasu zaplanować?
Wszystko zależy od tego, czy planujesz wędrować szlakiem Kabili w obrębie Rainforest Discovery Centre. Jeśli tak, zajmie Ci to minimum 5-6 godzin, a więc większość dnia. Dlatego też 2 dni wydają się optymalne, aby spokojnie zwiedzić resztę atrakcji.
Jeśli nie planujesz wędrówki szlakiem Kabili, jeden pełny dzień w zupełności wystarczy.
Jak się poruszać?
Trzy główne atrakcje znajdują się bardzo blisko siebie, w odległości krótkiego spaceru: Centrum Ochrony Niedźwiedzia Malajskiego, Sanktuarium Orangutanów i Rainforest Discovery Centre.
Aby dostać się do Sanktuarium Nosaczy Sundajskich (Labuk Bay Proboscis Monkey Sanctuary) będziesz potrzebować taksówki lub wypożyczonego skutera. Zapytaj w miejscu zakwaterowania lub sprawdź w aplikacji mobilnej – Grab.
Co zwiedzić w Sepilok?
Centrum Ochrony Niedźwiedzia Malajskiego
Niedźwiedź malajski lub biruang malajski to najmniejszy gatunek niedźwiedzia na świecie. Swoją nazwę zawdzięcza złotemu pasowi futra otaczającemu jego szyję. Niedźwiedzie te można spotkać na Borneo, we wschodnich Indiach, południowych Chinach, Mjanmie, Laosie i Wietnamie, a także w innych częściach Azji Południowo-Wschodniej. Dzięki dużym pazurom mogą z łatwością wspinać się na wysokie drzewa w poszukiwaniu uli. Dodatkowo kontrolują szkodliwą populację termitów w lesie. Są one niezbędnym składnikiem diety niedźwiedzi.
Niedźwiedzie malajskie są drugim najbardziej zagrożonym gatunkiem niedźwiedzia na świecie i ośrodek w Sepilok dobrze się nimi opiekuje. Przed wypuszczeniem na wolność uczą się żerować, zakładać gniazda, wspinać się i wchodzić w interakcję z innymi. W sklepie z pamiątkami wyświetlany jest film, który informuje o ważnej pracy centrum.
Bilet wstępu kosztuje 50 RMB dla osób niebędących Malezyjczykami i 10 RMB dla dorosłych Malezyjczyków.
Centrum Ochrony Niedźwiedzia Malajskiego
Centrum Rehabilitacji Orangutanów
Założone w 1964 roku przez Barbarę Harrison, Angielkę, która współpracowała z rządem Sabah. Centrum zostało założone w celu rehabilitacji osieroconych i rannych orangutanów, tak aby mogły w końcu wrócić na wolność.
Początkowo ośrodek skupiał się na ratowaniu młodych orangutanów, które zostały wysiedlone w wyniku wycinki lasów i nielegalnego handlu zwierzętami. Wczesne lata wymagały znacznych wysiłków na rzecz podnoszenia świadomości i edukowania społeczeństwa na temat trudnej sytuacji orangutanów. Na przestrzeni lat proces rehabilitacji w Sepilok ewoluował. Młode orangutany uczą się podstawowych umiejętności przetrwania, w tym wspinania się i żerowania, w bezpiecznym i kontrolowanym środowisku, zanim zostaną wypuszczone do lasu.
Karmienie na platformach odbywa się o godzinie 10:00 i 15:00 i trwa od 30 do 50 minut. Bilety są ważne przez jeden dzień, więc w ramach tego samego biletu można zobaczyć dwa karmienia. Ja byłem tu rano i miejsce było niezwykle zatłoczone ludźmi, co odebrało większość uroku. cZułem się trochę jak w zoo…
Centrum Rehabilitacji Orangutanów
Rainforest Discovery Centre
Oprócz ośmiu wież obserwacyjnych połączonych chodnikami, z których można podziwiać korony drzew, w parku jest wiele tras spacerowych o różnej długości. Mapę można pobrać w kasie biletowej. Szanse na dostrzeżenie wyraków, kukang, cywet, palatuchów i innych stworzeń zwiększysz dołączając na nocny spacer z przewodnikiem. Zwierzęta są wtedy bardziej aktywne.
Jeśli chcesz przejść najbardziej wymagający szlak w parku, Kabili Trail będziesz musiał kupić w kasie oddzielne pozwolenie za 35 RMB. Szlak ma 16 km tam i z powrtoem a głównym utrudnieniem jest wilgotność powietrza i wysoka temperatura, dlatego należy zabrać ze sobą dużo wody i ubranie na zmianę. W maju nie zauważyłem żadnych pijawek. Wzdłuż ścieżki znajdują się trzy wiaty, w których można odpocząć. Szlak jest dobrze oznakowany i moim zdaniem przewodnik nie jest potrzebny, ale w razie potrzeby można go wynająć (zapytaj w kasie).
Do Sepilok Laut na końcu szlaku dojdziesz drewnianą promenadą o długości 1 km, która wiedzie przez las namorzynowy. Można tam spędzić noc, ale trzeba zarezerwować pokój z wyprzedzeniem i zabrać ze sobą wystarczającą ilość wody i jedzenia. Alternatywnie istnieje możliwość zorganizowania transportu łodzią do centrum Sandakan, ale również trzeba to ustalić mailowo lub telefonicznie kilka dni wcześniej. W przeciwnym razie, trzeba wrócić tą samą drogą.
Wejście na szlak Kabili
Sanktuarium Nosaczy Sundajskich
W połowie lat 90. XX wieku teren o powierzchni 400 akrów miał zostać oczyszczony pod uprawę palmy olejowej, kiedy właściciel dowiedział się, że w lesie namorzynowym żyją nosacze. Wtedy postanowił zachować ten mały obszar lasu w nienaruszonym stanie jako schronienie dla małp.
W zatoce Lubuk niewielkie obszary lasów namorzynowych otoczone są plantacjami palm. Małpy dostają dodatkowe pożywienie, ponieważ same nie mogą zdobyć go w wystarczającej ilości. W jakiś sposób miałem wrażenie, że historia tego miejsca bardzo dobrze pasuje do ogólnej historii Borneo i faktu, że dzikie zwierzęta są wypychane ze swoich naturalnych siedlisk i mogą przetrwać tylko na tych małych, kontrolowanych terenach, z których tworzy się atrakcję turystyczną generującą dodatkowy dochód… Dlatego po wizycie w Sanktuarium Orangutanów i Centrum Ochrony Niedźwiedzia Malajskiego poczułem się wystarczająco przygnębiony by odpuścić wizytę u nosaczy. Chciałem je zobaczyć w naprawdę naturalnym środowisku, a nie na “wystawie”.
To prywatne sanktuarium ma dwie platformy obserwacyjne. Karmienie odbywa się na platformie A o godzinie 9:30 i 14:30 oraz na platformie B o godzinie 11:30 i 16:30.
Brunei Darussalam, położone na zielonym północnym wybrzeżu Borneo, to interesujące państwo, znacznie radziej odwiedzane niż jego sąsiedzi w Azji Południowo-Wschodniej. Ten mały kraj oferuje wyjątkowe połączenie historii oraz dziedzictwa kulturowego z dziewiczym pięknem przyrody. Od majestatu meczetu sułtana Omara Ali Saifuddiena po spokojną atmosferę Kampong Ayer i dziewiczą przyrodę Parku Narodowego Ulu Temburong!
Krótka historia
Obszar obecnie znany jako Bandar Seri Begawan był historycznie centrum władzy imperium Bruneii, które osiągnęło swój szczyt w XV i XVI wieku. Było to ważne centrum handlowe w Azji Południowo-Wschodniej, zajmujące się handlem z Chinami, Półwyspem Malajskim i innymi regionami. Brunei było dobrze znane ze swoich surowców pochodzących z dżungli oraz produktów morskich, takich jak kamfory, przypraw, drewna, żywicy, ptasich gniazd, wosku, miodu, skorup żółwi, a także pereł.
Wczesne osady na tym obszarze były częścią Kampong Ayer, historycznej wioski wodnej położonej nad rzeką Brunei. Obszar ten jest zamieszkany od ponad tysiąca lat.
Panowanie sułtana Bolkiaha (1485 – 1524) znane było jako złoty wiek Brunei. W tym okresie sułtanat obejmował nie tylko całą wyspę Borneo, ale sięgał nawet do Luzon na Filipinach. Jego znaczenie wzrosło jeszcze bardziej, gdy w 1511 roku Malakka wpadła w ręce Portugalczyków.
Meczet Omara Ali Saifuddiena w nocy
Pod koniec XIX wieku Brunei stało się brytyjskim protektoratem. W tym okresie stolica, znana wówczas jako miasto Brunei, doświadczyła rozwoju infrastruktury, choć pozostała stosunkowo niewielka i tradycyjna.
Miasto było okupowane przez siły japońskie od 1941 do 1945 roku. W tym czasie znaczna jego część została zniszczona w wyniku bombardowań aliantów.
Po II wojnie światowej miasto Brunei przeszło znaczną przebudowę i modernizację. W 1970 r. oficjalnie zmieniono nazwę na Bandar Seri Begawan na cześć sułtana Omara Ali Saifuddiena III, który abdykował w 1967 r., ale odegrał kluczową rolę w napędzaniu mordernizacji kraju.
Odkrycie ropy naftowej i gazu ziemnego znacząco pobudziło gospodarkę Brunei w połowie XX wieku, prowadząc do szybkiego rozwoju. Miasto zainwestowało w nowoczesną infrastrukturę, w tym drogi oraz obiekty użyteczności publicznej. Pomimo modernizacji Bandar Seri Begawan zachował swoje dziedzictwo kulturowe, szczególnie w okolicy Kampong Ayer, gdzie wciąż można podziwiać tradycyjne domy na palach.
Jak dotrzeć do Bandar Seri Begawan?
Drogą powietrzną
Najszybszym i najwygodniejszym sposobem dotarcia do Brunei jest samolot. Nie trzeba dodawać, że jest to również najdroższa opcja, nawet jeśli wybierzesz krótki lot z Kota Kinabalu.
Drogą lądową
Podróżowanie drogą lądową jest znacznie dłuższe i uciążliwe. Istnieją połączenia autobusowe z Miri lub Limbang w stanie Sarawak i z Kota Kinabalu w w stanie Sabah. Podróż z Kota Kinabalu może trwać nawet 10 godzin i wiąże się z wielokrotnym przekraczeniem granicy, więc przygotuj paszport na mnóstwo nowych pieczątek.
One of a few city mosques
Drogą morską
Promy kursują pomiędzy Labuan, malezyjską wyspą, a Muara, głównym portem Brunei. Rejs promem trwa od 1,5 do 2 godzin. Sprawdź wcześniej rozkład, ponieważ połączenia nie są codzienne.
Najlepszy czas na wizytę w Brunei to pora sucha, zazwyczaj od stycznia do maja. W tych miesiącach jest zazywczaj mniej wilgotno oraz jest małe prawdopodobieństwo intestywnych opadów co sprawia, że jest to idealny okres na spędzanie czasu świeżym powietrzu. W pozostałych miesiącach można spodziewać się większej wilgotności i większych opadów, ale i tak poruszanie się po kraju nie będzie stanowiło większego problemu.
Kampong Ayer
Gdzie się zatrzymać?
Zatrzymałem się na 3 noce w prywatnym pokoju jednoosobowym w Co. Living Hostel Bandar. Łazienka była wspólna i czysta, ale niestety tylko jedna na cały hostel. Internet był szybki, a w pokoju znajdowało się małe biurko, dzięki czemu warunki do pracy zdalnej były super. Lokalizacja jest również dobra, w odległości spaceru od nabrzeża i meczetu Omar Ali Saifuddien.
Na ostatnie 2 noce przeprowadziłem się do EZ Lodgings. Były tam 2 wspólne łazienki, a pokój był znacznie większy. Miejsce położone jest blisko centrum handlowego Gadong, a główne atrakcje turystyczne znajdują się w odległości 10 minut jazdy taksówką.
Na portalach Agoda lub Booking.comznajdziesz również inne opcje!
How to get around?
Aby zwiedzić miejsca znajdujące się poza Bandar Seri Begawan, najlepiej wypożyczyć samochód. W moim przypadku była to Toyota Vios od D.Feena w cennie 55 BND / dzień + 100 BND zwrotnej kaucji. Możesz się z nimi skontaktować mailowo: defeenamarketing@gmail.com lub telefonicznie: +673 877 8898 (również na Whatsapp).
Co warto zobaczyć poza Bandar Seri Begawan?
Park Narodowy Ulu Temburong
Założony w 1991 roku park zajmuje powierzchnię około 50.000 hektarów i w jego głąb najlepiej dotrzeć łodzią, co dodaje uroku. Aby się tu dostać trzeba dołączyć do zorganizowanej wycieczki, czego nie lubię robić zbyt często, chyba że nie ma innego wyjścia.
Po sprawdzeniu różnych opcji wybrałem ofertę operatora Freme. Wydaje się, że mają najwięcej pozytywnych komentarzu, a cenowo wygląda to tak samo jak u konkurencji. Niestety nie jest to tani pomysł na spędzenie czasu, gdyż jednodniowa wycieczka kosztuje 155 BND.
Odebrano mnie o 7:45 z Gadong, a następnie zrobiliśmy jeszcze kilka przystanków, aby zabrać więcej turystów. Gdy wszyscy znaleźli się na pokładzie busa, opuściliśmy Bandar Seri Begawan i przekroczyliśmy most Sułtana Haji Omara ‘Ali Saifuddien prowadzący do rejonu Temburong.
Po przybyciu do Freme Rainforest Lodge zostaliśmy poczęstowani napojami i przekąskami, po czym odbyła się krótka pogadanka dotycząca bezpieczeństwa i planu dnia. Zabraliśmy kamizelki ratunkowe i wskoczyliśmy na łódź, która miała przetransportować nas w górę rzeki na początek podejścia do wieży obserwacyjnej (Canopy Tower).
Rejs łodzią był rzeczywiście przyjemny, jednak nie spektakularny. Nie, jeśli odwiedziłeś wcześniej inne parki narodowe w Azji Południowo-Wschodniej, na przykład Taman Negara.
Canopy Walkway różnił się nieco od innych podobnych konstrukcji, które widziałem w Malezji. Ta była wyjątkowo stabilna, bo w całości wykonana z metalu. Trzeba było najpierw wspiąć się po wąskich schodkach, następnie przejść krótkim mostkiem w stronę najwyższego punktu obserwacyjnego i ostatecznie zejść na dół. Miłe doświadczenie, ale ponownie czułem lekki niedosyt.
Park Narodowy Ulu Temburong
Udaliśmy się ponownie na łódkę i zrobiliśmy kolejny przystanek się przy wodospadzie. Rozczarowujące miejsce z małą ilością wody i tak zwanym „rybnym spa”. Kiedy zanurzysz stopy w wodzie, podpłyną małe rybki, gotowe wyskubać z nich martwy naskórek. Zdecydowanie nie dla wrażliwych na łaskotki!
Następnie po krótkiej przejażdzce łodzią zostaliśmy wyrzuceni na brzeg, aby zaliczyć ostatnią atrakcję – tubing. Plecaki i buty pozostały w łodzi, a my spoczyliśmy do dmuchanych gumowych kół i płynęliśmy z nurtem rzeki do Freme Rainforest Lodge. To była najlepsza część tej wycieczki, ale znowu nieco rozczarowująca, ponieważ trawała zaledwie około 15-20 minut.
Niektórzy turyści zdecydowali się na zip-lining, ale dla tych, którzy wcześniej byli na tubingu, nie było to zawarte w pakiecie. Szkoda, bo zdecydowanie był na to czas! Lunch był w porządku, zwykły azjatycki bufet.
Po lunchu bus zabrał nas z powrotem do Bandar Seri Begawan. Dotarliśmy tam około 16:00. Dość wcześnie jak na całodniową wycieczkę! Ogólnie wszystko było dobrze zorganizowane, ale miałem wrażenie, że jest spory potencjał na poprawę lub po prostu cena powinna być niższa. Nie jest to doświadczenie, które chciałbym powtórzyć.
Park Narodowy Ulu Temburong
Park rekreacyjny Bukit Patoi
Najlepsza trasa piesza w okolicy Temburong, pętla o długości około 4 kilometrów. Podejście może być wyzwaniem, zwłaszcza przy dużej wilgotności, co wiąże się z koniecznością zabrania ze sobą dużej ilości wody! Szlak może być śliski, szczególnie po deszczu. Częste panele pokazują odległość pozostałą do szczytu.
Park rekreacyjny Bukit Patoi
Most sułtana Haji Omara Ali Saifuddiena
Ten dwujezdniowy most w Brunei łączy półeksklawę Temburong z lądem, rozciągając się nad Zatoką Brunei. Ma trzydzieści kilometrów i jest najdłuższym mostem w Azji Południowo-Wschodniej.
Budowa mostu rozpoczęła się w 2014 r. i chociaż początkowo planowano jego ukończenie i otwarcie do końca 2019 r., zamiast tego otwarto go w marcu 2020 r.
14 lipca 2020 r., w dniu 74. urodzin sułtana Haji Hassanala Bolkiaha, nazwę mostu zmieniono na most sułtana Haji Omara ‘Ali Saifuddiena, by uhorować jego zmarłego ojca, powszechnie uznawanego za architekta współczesnego Brunei.
Most sułtana Haji Omara Ali Saifuddiena
Plaże Muara i Meragang
Popularne miejsce na wypoczynek wśród lokalnych mieszkańców. Dostępne są stoły piknikowe. Jest tu całkiem ładna plaża, ale podobnie jak w przypadku wielu innych plaż na Borneo, znajduje się na niej dużo drewna wyrzuconego na brzeg i niestety również inne śmieci.
Plaża Meragang znajduje się dalej na zachód. W pobliżu ujścia rzeki Meragang do Morza Południowochińskiego znajduje się parking, na którym stoi kilku sprzedawców ulicznych. Moskity mogą stanowić problem, dlatego przed pójściem na plażę spryskaj się środkiem odstraszającym owady.
Muara Beach
Taman Warisan Tasek Merimbun
Największe jezioro w Brunei, będące domem dla różnorodnych ptaków. Ładne miejsce, ale wydaje się dość zaniedbane. Wzdłuż brzegu biegnie krótki betonowy chodnik.
Taman Warisan Tasek Merimbun
Park Narodowy Jeziora Lalak
Okolica jeziora to idealne miejsce na relaks, obserwację ptaków i spacery po promenadzie. Rano jest cicho, ale po południu można zobaczyć miejscowych rybaków.
Park rekreacyjny Wasai Wong Kadir
Dotarcie do wodospadu zajmuje około 20 minut. Nie jest on imponujący pod względem wielkości, ale basen jest wystarczająco duży, aby popływać. Może być tłoczno w weekendy.
Teraja Longhouse
Długi dom odwiedzają głównie turyście zmierzający do dwóch pobliskich wodospadów: Wasai Teraja i Wasai Belulok. Zapłacisz kilka dolarów za parking i kilka więcej za rozejrzenie się po domu. Można tu obejrzeć wiele historycznych zdjęć i kupić lokalne wyroby rzemieślnicze.
Wodospad Wasai Teraja
Szlak zaczyna się tuż za długim domem i jest przyjemną, krótką wędrówką po dżungli. Zanim dotrzesz do wodospadu, trzeba będzie kilka razy przekroczyć rzekę. Trekking trwa około 45 minut w jedną stronę.
Wodospad Wasai Belulok
Trudna wędrówka i ścieżka czasami jest trudna do znalezienia. Nie polecam iść samemu! Z drugiej strony po dotarciu na miejsce najprawdopodobniej będziesz miał wodospad tylko dla siebie. Trekking trwa około 40 minut w jedną stronę. Uważaj, żeby się nie zgubić!
Pomnik miliardowej baryłki ropy
Pomnik powstał w 1991 roku i upamiętnia miliardową baryłkę ropy wydobytej na polu naftowym w Seria.
Pomnik miliardowej baryłki ropy
Seria Energy Lab
Interaktywna wystawa poświęcona przemysłowi naftowo-gazowemu zarządzana przez Brunei Shell Petroleum. Mają mnóstwo zajęć dla dzieci. Niestety od maja 2024 roku jest ona zamknięta z powodu remontu i nie ma jasnej informacji, kiedy zostanie ponownie otwarta.
Meczet Kampong Pandan
Meczet został otwarty w 1996 roku i może pomieścić do 1100 wiernych.
Meczet Kampong Pandan
Pantai Ku Ceria (plaża KB)
Kolejna przeciętna plaża w Brunei, ale i tak wydaje się lepsza niż wiele innych. Jak się na ma co się lubi…
Urocza stolica Brunei Darussalam, położona na północnym wybrzeżu Borneo, stanowi fascynujące połączenie bogatego dziedzictwa kulturowego, oszałamiającej architektury islamskiej i nowoczesnej zabudowy miejskiej. Niezależnie od tego, czy przemierzasz ulice centrum miasta, zwiedzasz historyczną wioskę wodną Kampong Ayer, czy też podziwiasz meczet sułtana Omara Ali Saifuddiena, Bandar Seri Begawan dostarcza wyjątkowe i niezapomniane wrażenia z podróży!
Krótka historia
Obszar obecnie znany jako Bandar Seri Begawan był historycznie centrum władzy imperium Bruneii, które osiągnęło swój szczyt w XV i XVI wieku. Było to ważne centrum handlowe w Azji Południowo-Wschodniej, zajmujące się handlem z Chinami, Półwyspem Malajskim i innymi regionami. Brunei było dobrze znane ze swoich surowców pochodzących z dżungli oraz produktów morskich, takich jak kamfory, przypraw, drewna, żywicy, ptasich gniazd, wosku, miodu, skorup żółwi, a także pereł.
Wczesne osady na tym obszarze były częścią Kampong Ayer, historycznej wioski wodnej położonej nad rzeką Brunei. Obszar ten jest zamieszkany od ponad tysiąca lat.
Panowanie sułtana Bolkiaha (1485 – 1524) znane było jako złoty wiek Brunei. W tym okresie sułtanat obejmował nie tylko całą wyspę Borneo, ale sięgał nawet do Luzon na Filipinach. Jego znaczenie wzrosło jeszcze bardziej, gdy w 1511 roku Malakka wpadła w ręce Portugalczyków.
Meczet Omara Ali Saifuddiena w nocy
Pod koniec XIX wieku Brunei stało się brytyjskim protektoratem. W tym okresie stolica, znana wówczas jako miasto Brunei, doświadczyła rozwoju infrastruktury, choć pozostała stosunkowo niewielka i tradycyjna.
Miasto było okupowane przez siły japońskie od 1941 do 1945 roku. W tym czasie znaczna jego część została zniszczona w wyniku bombardowań aliantów.
Po II wojnie światowej miasto Brunei przeszło znaczną przebudowę i modernizację. W 1970 r. oficjalnie zmieniono nazwę na Bandar Seri Begawan na cześć sułtana Omara Ali Saifuddiena III, który abdykował w 1967 r., ale odegrał kluczową rolę w napędzaniu mordernizacji kraju.
Odkrycie ropy naftowej i gazu ziemnego znacząco pobudziło gospodarkę Brunei w połowie XX wieku, prowadząc do szybkiego rozwoju. Miasto zainwestowało w nowoczesną infrastrukturę, w tym drogi oraz obiekty użyteczności publicznej. Pomimo modernizacji Bandar Seri Begawan zachował swoje dziedzictwo kulturowe, szczególnie w okolicy Kampong Ayer, gdzie wciąż można podziwiać tradycyjne domy na palach.
Jak dotrzeć do Bandar Seri Begawan?
Drogą powietrzną
Najszybszym i najwygodniejszym sposobem dotarcia do Brunei jest samolot. Nie trzeba dodawać, że jest to również najdroższa opcja, nawet jeśli wybierzesz krótki lot z Kota Kinabalu.
Drogą lądową
Podróżowanie drogą lądową jest znacznie dłuższe i uciążliwe. Istnieją połączenia autobusowe z Miri lub Limbang w stanie Sarawak i z Kota Kinabalu w w stanie Sabah. Podróż z Kota Kinabalu może trwać nawet 10 godzin i wiąże się z wielokrotnym przekraczeniem granicy, więc przygotuj paszport na mnóstwo nowych pieczątek.
Jeden z kilku meczetów w mieście
Drogą morską
Promy kursują pomiędzy Labuan, malezyjską wyspą, a Muara, głównym portem Brunei. Rejs promem trwa od 1,5 do 2 godzin. Sprawdź wcześniej rozkład, ponieważ połączenia nie są codzienne.
Najlepszy czas na wizytę w Brunei to pora sucha, zazwyczaj od stycznia do maja. W tych miesiącach jest zazywczaj mniej wilgotno oraz jest małe prawdopodobieństwo intestywnych opadów co sprawia, że jest to idealny okres na spędzanie czasu świeżym powietrzu. W pozostałych miesiącach można spodziewać się większej wilgotności i większych opadów, ale i tak poruszanie się po kraju nie będzie stanowiło większego problemu.
Kampong Ayer
Gdzie się zatrzymać?
Zatrzymałem się na 3 noce w prywatnym pokoju jednoosobowym w Co. Living Hostel Bandar. Łazienka była wspólna i czysta, ale niestety tylko jedna na cały hostel. Internet był szybki, a w pokoju znajdowało się małe biurko, dzięki czemu warunki do pracy zdalnej były super. Lokalizacja jest również dobra, w odległości spaceru od nabrzeża i meczetu Omar Ali Saifuddien.
Na ostatnie 2 noce przeprowadziłem się do EZ Lodgings. Były tam 2 wspólne łazienki, a pokój był znacznie większy. Miejsce położone jest blisko centrum handlowego Gadong, a główne atrakcje turystyczne znajdują się w odległości 10 minut jazdy taksówką.
Na portalach Agoda lub Booking.comznajdziesz również inne opcje!
Jak poruszać się po mieście?
Wiele miejsc można łatwo zwiedzić na piechotę, ale jeśli jest za gorąco, bez wątpienia najlepszą opcją jest przejazd taksówką. Popularny w Azji Grab nie działa w Brunei, ale istnieje inna aplikacja o nazwie Dart.
Co zwiedzić w Bandar Seri Begawan?
Meczet Omara Alego Saifuddiena
Ukończony w 1958 r. i nazwany na cześć zmarłego ojca obecnego sułtana, 28. sułtana Brunei. Konstrukcję otacza sztuczna laguna, w tafli której odbija się ten zjawiskowy budynek. Wystrój wnętrz jest bogaty. Do wykonania podłóg i ścian wykorzystano najlepszy włoski marmur, żyrandole powstały w Anglii, a dywany sprowadzono z Arabii Saudyjskiej.
Godziny zwiedzania dla niemuzułmanów są następujące:
Najbardziej ruchliwe miejsce w mieście wieczorami. Miejscowi przychodzą na modlitwę do pobliskiego meczetu, a następnie spacerują wzdłuż nabrzeża i wokół oświetlonej fontanny. To także popularne miejsce wśród biegaczy, a w Bangar Seri Begawan jest ich zaskakująco dużo.
Świetnym sposobem na zwiedzenie nabrzeża, wodnej wioski i pobliskiego lasu jest rejs łodzią. Jednogodzinna wycieczka z postojem w Kampong Ayer powinna kosztować około 25 – 30 BND.
Najpierw udaliśmy się zobaczyć charakterystyczne dla tego regionu mały – nosacze sundajskie – a potem wróciliśmy, aby przepłynąć przez wioskę Kampung Ayer. Cały rejs był bez wątpienia jedną z najfajniejszych atrakcji mojej podróży do Brunei.
Widok z nabrzeża BruneiNa łodziNosacz sundajski
Kampung Ayer
Kampong Ayer to 30-tysięczna społeczność składająca się z 42 połączonych ze sobą wiosek na palach położonych nad rzeką Brunei. Połowa Malajów w Brunei mieszkała tu już sto lat temu, a wielu mieszka tu nadal. Wioska ma swoją straż pożarną, komisariat policji, szkoły i meczety. Galerię Kultury i Turystyki można zwiedzać bezpłatnie i przedstawia ona historię oraz styl życia mieszkańców Kampong Ayer.
Do wioski najlepiej dostać się łodzią z nabrzeża Brunei. Jeśli masz samochód, możesz także przejechać przez most Raja Isteri Pengiran Anak Hajah Saleha i dostać się do osady od drugiej strony.
Kampung AyerKampung Ayer
Istana Nurul Iman
Pałac jest domem sułtana Hassanala Bolkiaha i stoi nad brzegiem rzeki Brunei. Jest otwarty dla zwiedzających tylko przez trzy dni w roku, po okresie Ramadanu.
Muzułmanie mają dostęp do pałacu w okresie Ramadanu przez dodatkowe dziesięć dni, głównie w celach religijnych. Przez pozostałą część roku pałac można podziwiać jedynie z zewnątrz.
Muzeum Regali Królewskich
Podziwiać tutaj można prezenty ofiarowane przez różne głowy państw sułtanowi Brunei. Zobaczysz replikę Angkor Wat w Kambodży i kopię Wielkiego Meczetu w Mekce w Arabii Saudyjskiej wykonaną z metali szlachetnych i kamieni.
Życie sułtana ukazane jest za pomocą rodzinnych zdjęć i ilustracyjnych tekstów, od okresu dzieciństwa, przez szkolenie wojskowe w Sandhurst, po wystawne wesele i aktywne dorosłe życie.
Na wystawie znajdują się także dwa rydwany z koronacji w 1968 r. i parady srebrnego jubileuszu sułtana w 1992 r. Rydwan eskortowany jest przez falangę tradycyjnie ubranych manekinów.
Muzeum Regali KrólewskichMuzeum Regali Królewskich
Centrum Historii Brunei
Muzeum dokumentuje całą historię Brunei, od wczesnego osadnictwa i kolonializmu po historię współczesną. Zawiera zbiór listów, galerię konstytucji i dział poświęcony przyprawom. Wejście jest bezpłatne.
Świątynia Teng Yun
Najstarsza chińska świątynia w Bandar Seri Begawan została zbudowana w latach 60-tych XX wieku i jest dostępna zarówno dla wyznawców, jak i osób z zewnątrz.
Meczet Jame’Asra Hassanila Bolkiaha
Zbudowany w 1992 roku dla upamiętnienia 25 lat panowania sułtana, największy meczet w Brunei góruje nad okolicą dzięki czterem imponującym minaretom.
Meczet Jame’Asra Hassanila Bolkiaha
Park rekreacyjny Tasek Lama
Wyznaczone szlaki prowadzą do miejsc piknikowych, wodospadów i wieży na szczycie wzgórza, z której roztacza się widok na otaczający las i miasto. Na dłuższy trekking kieruj się w stronę Bukit Laur i Bukit Markucing, a następnie zejdź w kierunku Jalan Subok i zamów taksówkę przez Dart, która zabierze Cię z powrotem do miasta. Taka trasa powinna zająć od 2 – 3 godzin. Załóż odpowiednie obuwie i zabierz ze sobą dużo wody.
Nocny targ Gadong
Na straganach można kupić stosunkowo tanie posiłki, niekoniecznie jednak bardzo smaczne 🙂 Wciąż jest to jednak miłe miejsce na spędzanie czasu, zwłaszcza biorąc pod uwagę brak jakiegokolwiek życia nocnego w Brunei.
Muzeum Morskie
W głównym pomieszczeniu znajduje się imponujący szkielet statku wyłożony naczyniami ceramicznymi. Statek odnaleziono w 1997 roku i przypuszcza się, że wypłynął z Chin pod koniec XV lub na początku XVI wieku, ale gdy zbliżał się do Brunei, pogoda znacznie się pogorszyła i zatonął.
Muzeum mieści się w Kota Batu, 5 km na wschód od centrum miasta.
Muzeum Technologii Malajskiej
Muzeum jest pełne eksponatów obrazujących malajski styl życia w domach na palach oraz opisujących różne gałęzie przemysł. Ciekawe miejsce i warte odwiedzenia.
Mauzoleum sułtana Bolkiaha
Ciche i spokojne miejsce z małym, ale ciekawym centrum interpretacyjnym, w którym można poznać historię Kota Batu jako pierwszej stolicy Brunei.
Nha Trang znajduje się w prowincji Khanh Hoa na południowo-środkowym wybrzeżu Wietnamu. Jest to popularne miejsce turystyczne, słynące z długiego odcinka piaszczystej plaży, turkusowych wód i atrakcji wodnych, takich jak snurkowanie i nurkowanie oraz rejsy statkiem na pobliskie wyspy.
Krótka historia
Obszar dzisiejszego Nha Trang był pierwotnie terytorium Królestwa Champa, które kontrolowało większość środkowego i południowego Wietnamu od II do XV wieku. Wieże Po Nagar Cham, które stoją do dziś, są pozostałością tego okresu i zostały zbudowane między VII a XII wiekiem.
W XVII wieku Królestwo Czampa podupadło, a kontrolę nad regionem stopniowo przejmowali Wietnamczycy. Nha Trang stało się częścią terytoriów dynastii Nguyen.
Pod koniec XIX wieku Wietnam stał się częścią francuskich Indochin, a Nha Trang zaczęło się rozwijać pod pod ich wpływem. Na początku XX wieku Nha Trang zyskało rozgłos jako nadmorski kurort, a francuzi budowali tu wille i domy wakacyjne.
Podczas wojny w Wietnamie (1955-1975) Nha Trang było ważnym strategicznym miejscem ze względu na swoją bazę lotniczą i port.
Po zjednoczeniu Wietnamu w 1975 r. Nha Trang nadal się rozwijało, choć aż do reform gospodarczych pod koniec lat 80. i na początku lat 90., był to rozwój dość powolny.
Jak dojechać do Nha Trang?
Aby dostać się do Nha Trang, najprościej jest dolecieć na międzynarodowe lotnisko Cam Ranh, lub dojechać pociągiem lub autobusem z innych miast w Wietnamie, takich jak Ho Chi Minh City lub Hanoi. Podróż pociągiem oferuje malownicze widoki, podczas gdy autobusy są zwykle tańsze.
Pociągi są nieco szybsze niż autobusy, ale mimo wszystko należy spodziewać się spędzenia w podróży około 8-10 godzin Ho Chi Minh City i ponad 24 godzin z Hanoi.
Najlepszy czas na odwiedzenie Nha Trang to zazwyczaj okres od kwietnia do sierpnia, w porze suchej. Okres ten charakteryzuje się słoneczną pogodą i mniejszym prawdopodobieństwem deszczu, co czyni go idealnym do korzystania z plaż i aktywności na świeżym powietrzu. Należy jednak pamiętać, że w szczycie sezonu Nha Trang może być zatłoczone. Warto rozważyć wizytę od stycznia do kwietnia, kiedy nie ma tłumów, a pogoda wciąż jest ładna.
Gdzie się zatrzymać?
Zatrzymałem się w Le Soleil Hotel, gdzie standardowy pokój dwuosobowy kosztował mnie około 13 USD za noc. To niedrogie miejsce, ale bardzo wygodne. Nadmorska promenada znajduje się w odległości krótkiego spaceru,. Jest również podziemny parking dla motocykli.
Jak poruszać się po mieście?
Wiele miejsc można bez problemu zwiedzić na piechotę, jednak jeśli będzie za gorąco, bez wątpienia najlepszą opcją będzie wypożyczenie skutera. Spytaj bezpośrednio w swoim miejscu zakwaterowania. Pomogą Ci skontaktują się z wypożyczalnią i ustalić szczegóły.
Alternatywnie, jeśli nie czujesz się pewnie na drodze, zawsze możesz zamówić taksówkę za pośrednictwem powszechnie używanej i taniej aplikacji Grab.
Nha Trang
Co zobaczyć w Nha Trang?
Wieże Po Nagar Cham
Te wspaniałe wieże zostały zbudowane między VII a XII wiekiem, a buddyści z Chin, Wietnamu i ludu Cham nadal regularnie gromadzą się tu, w celu modlitwy. Świątynia została zbudowana ku czci Yang Ino Po Nagar, bogini klanu Dua, który rządził południowym regionem imperium Cham.
Miejsce to mogło być wykorzystywane do celów kultu już w II wieku naszej ery. Po zniszczeniu przez najeźdźców jawajskich w 774 r., pierwotna drewniana konstrukcja została odbudowana w 784 r. przy użyciu kamieni i cegieł.
Dawniej na terenie kompleksu było więcej wież, obecnie są ich tylko cztery. Najbardziej imponująca jest Wieża Północna o wysokości 28 metrów, posiadająca przedsionek, sklepioną ceglaną konstrukcję wewnętrzną i tarasowy dach piramidalny. Fragmenty wejścia i ścian przedsionka pokryte są inskrypcjami. Pod piramidalnym dachem przedsionka znajduje się gong i bęben. Bogini Uma opierająca się o potworną bestię jest przedstawiona w formie kamiennego posągu.
Na terenie świątyni odbywają się krótkie występy prezentujące taniec oraz muzykę Champa.
Wieże Po Nagar ChamWieże Po Nagar Cham
Plaża
Każdy przewodnik oraz broszura wakacyjna opisują to, co najlepsze w mieście – cyli 6-kilometrową plażę. Niektóre obszary są odgrodzone i przeznaczone do bezpiecznego pływania z dala od łodzi i skuterów wodnych. Promenada jest doskonałym miejscem na popołudniowy bieg lub spacer, a turkusowe morze naprawdę kusi do kąpieli.
Plaża Nha Trang
Pagoda Long Son
Aby dostać się do gigantycznego posągu Buddy na szczycie, trzeba pokonać wiele schodów! Najlepiej przyjść do świątyni rano lub popołudniu. Zwiedzanie jest bezpłatne, ale uważaj na agresywne techniki sprzedaży i oszustwa.
Wielki Budda w Pagodzie Long Son
Cypel Hon Chong
Bardzo wyjątkowy skalisty krajobraz z pięknymi widokami. Będziesz musiał uiścić opłatę za wstęp w wysokości 30.000 VND. Zatrzymuje się tu wiele zorganizowanych wycieczek, więc nie oczekuj spokojnego relaksu.
Katedra w Nha Trang
Kościół został zbudowany przez Francuzów w stylu gotyckim i otworzono go w 1933 roku. Można stamtąd podziwiać piękną panoramę miasta, ale mimo że wstęp powinien być bezpłatny, kręcący się w okolicy “ochroniarz” wymusza datki.
Muzeum Alexandre’a Yersina
Doktor Alexandre Yersin, naukowiec urodzony w Szwajcarii i założyciel Instytutu Pasteura w Nha Trang w 1895 roku. Instytut ten organizuje kampanie w zakresie szczepień i poprawy warunków sanitarnych.
Yersin prowadził również obserwacje podczas podróży po centralnych wyżynach. W tym czasie odkrył rejon dzisiejszego Dalat i zasugerował zbudowanie tam miejscowości letniskowej w górach.
Narodowe Muzeum Oceanograficzne
Świetne muzeum jak na wietnamskie standardy 🙂 Jest tu mnóstwo ryb, kilka małych rekinów oraz krokodyli i innych zwierząt wodnych. Oprócz tego prezentowane są różne modele statków i sposoby połowu ryb.
Studio i galeria Long Thanh
Wspaniała kolekcja czarno-białych fotografii. Krajobrazy Long Thanh są często nastrojowe, pokazujące kontrast między naturalnym pięknem Wietnamu a ciągłą walką o lepszy byt, którą mieszkańcy toczą w codziennym życiu. Jeśli jest zamknięte, użyj dzwonka. Być może dopisze Ci szczęście i po muzeum oprowadzi Cię sam artysta.
VinWonders
Z lądu do Vinpearl Resort kursuje kolejka linowa. Można spędzić kilka godzin, a nawet cały dzień w wesołym miasteczku z atrakcjami dla osób w każdym wieku. Jest też część ze zwierzętami, ogrodami i ogromnym diabelskim młynem.
Wyspy
Wokół Nha Trang znajduje się wiele wysp, które są znane z otaczającej je stosunkowo czystej wody i możliwości snurkowania. Wycieczki na wyspy może zorganizować każdy hotel i biuro podróży w mieście. Wystarczy zapytać w recepcji. Upewnij się jednak, że wiesz co wybierasz. Niektóre wycieczki skierowane są dla tych, którzy szukają relaksu i spokoju, a niektóre dla backpackerów, którzy lubią alkohol i mocniejsze wrażenia.
Jedna z wysp w pobliżu Nha TrangJedna z wysp w pobliżu Nha TrangJedna z wysp w pobliżu Nha Trang
Sporty wodne
Oprócz skakania po wyspach i snurkowania, okolica Nha Trang jest rajem dla miłośników wody i oferuje inne aktywności, takie jak nurkowanie, surfing, wakeboarding, parasailing oraz rafting.
Miejsca do nurkowania skupiają się wokół wyspy Hon Mun, a niektóre z najbardziej znanych to Moray Beach, Coral Garden, Madonna Rock, Light House i Green Canyon.
Czego unikać?
Akwarium Tri Nguyen
Sam budynek jest wyjątkowy – w formie statku pirackiego. Niestety jest wyjątkowo słabo utrzymany i kiczowaty. Mogę szczerze nazwać to więzieniem dla zwierząt i zdecydowanie sugeruję, aby tu nie przyjeżdżać.
Laayoune, położone w Saharze Zachodniej, ma złożoną historię, głęboko splecioną z szerszym kontekstem historycznym i politycznym regionu.
Przed kolonizacją europejską region Sahary Zachodniej był zamieszkany przez ludność tubylczą, głównie plemiona koczownicze, takie jak Saharyjczycy (Saharawi). Plemiona te prowadziły tradycyjny tryb życia oparty na pasterstwie i handlu.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku mocarstwa europejskie, zwłaszcza Hiszpania i Francja, rozpoczęły kolonizację części Afryki Północnej. Hiszpania przejęła kontrolę nad terenami dzisiejszej Sahary Zachodniej, w tym nad obszarem, na którym znajduje się Laayoune. Nazwali to terytorium Saharą Hiszpańską lub Rio de Oro, a Laayoune stało się stolicą administracyjną.
W miarę jak w połowie XX wieku przez Afrykę przetoczyły się ruchy dekolonizacyjne, na Saharze Hiszpańskiej nasiliły się wezwania do niepodległości. Rdzenni mieszkańcy, na czele z Frontem Polisario, dążyli do samostanowienia i niezależności od hiszpańskich rządów kolonialnych.
Gdy w latach 70. Hiszpania przygotowywała się do dekolonizacji regionu, zarówno Maroko, jak i Mauretania zgłosiły historyczne roszczenia do Sahary Zachodniej. Doprowadziło to do złożonego konfliktu, w którym Front Polisario walczył zarówno z siłami marokańskimi, jak i mauretańskimi.
Po wycofaniu się Hiszpanii z Sahary Zachodniej w 1976 r. Maroko i Mauretania przystąpiły do aneksji części tego terytorium. Maroko zajęło północne dwie trzecie Sahary Zachodniej, w tym Laayoune, co doprowadziło do konfliktu zbrojnego z Frontem Polisario.
Status Sahary Zachodniej do dziś pozostaje nierozwiązany. Maroko kontroluje większość terytorium, w tym Laayoune, natomiast we wschodniej części regionu działa Front Polisario, opowiadający się za niepodległością. Organizacja Narodów Zjednoczonych była zaangażowana w wysiłki na rzecz znalezienia pokojowego rozwiązania konfliktu, w tym w proponowane referendum w sprawie samostanowienia narodu Sahrawi, jednak wątpi się, czy nastąpi to w najbliższej przyszłości.
Infrastruktura turystyczna w Laayoune nie jest tak rozwinięta jak w innych marokańskich miastach, ale dla mnie jest to zaleta, dzięki której warto odwiedzić to miasto. Co więcej, na trasie do Dakhli nie znajdziesz żadnych innych większych miejscowości, więc jest to dobra baza wypadowa, aby uzupełnić zapasy i zjeść w lepszych restauracjach.
Śledź sytuację polityczną w Saharze Zachodniej i wszelkie zalecenia dotyczące podróży wydane przez międzynarodowe organizacje. Odwiedziłem Laayoune w listopadzie 2023 roku i było całkowicie bezpiecznie, chociaż w całym mieście widziałem wiele pojazdów wojskowych i ONZ.
Jak się tam dostać?
Aby dotrzeć do Laayoune na Saharze Zachodniej, masz kilka możliwości:
Samolotem: Możesz polecieć na lotnisko Hassana I (lotnisko Laayoune) liniami Royal Air Maroc z dużych miast, takich jak Casablanca, Marrakesz czy Agadir.
Samochodem: Drogi są ogólnie dobrze utrzymane, ale jest to długa podróż, niezależnie od punktu początkowego. Jeśli szukasz samochodu do wynajęcia w Agadirze, polecam skorzystać z usługi Click’n’Go Car Rental. To bardzo przyjazna firma, z której obsługą łatwo można się skontaktować na WhatsAppie. W moim przypadku skończyło się na wynajęciu Renault Clio na cały miesiąc i dostałem niezłą cenę.
Autobusem: Supratours oraz CTM to dwie popularne firmy transportowe działające w Maroku.
Możesz także sprawdzić swoje połączenia na 12go.com.
Kiedy przyjechać?
Najlepszy czas na wizytę w Laayoune to wiosna (od marca do maja) i jesień (od września do listopada), kiedy pogoda jest łagodna i przyjemna. Lato może być dość gorące, a zima przynosi chłodniejsze dni.
Gdzie się zatrzymać?
Z czystym sumieniem mogę polecić Sahariano Hotel. Jest bardzo dobrze położony w centrum miasta, blisko sklepów i restauracji i dostępny jest szybki internet. Komunikacja z personelem hotelu była płynna i udzielił mi kilku rad dotyczących dalszej podróży.
Jak długo tam zostać?
Mimo że jest to największe miasto w Saharze Zachodniej, wciąż jest raczej kompaktowe, więc spacer po nim i zobaczenie głównych atrakcji nie zajmie więcej niż jeden dzień.
Wydmy w pobliżu Laayoune
Co warto zobaczyć w mieście?
Dzień zacząłem od zwiedzania Katedry św. Franciszka z Asyżu. Była niestety zamknięta, więc mogłem jedynie zrobić zdjęcia z zewnątrz. Następnie ruszyłem dalej w stronę mostu, mijając szpital i mnóstwo baz wojskowych.
Widoki z mostu były ładne. Budynki miejskie po lewej stronie, wydmy po prawej, a na wprost grupa flamingów stojących w płytkiej wodzie.
Następnie udałem się z powrotem w stronę dworca autobusowego. Po lewej stronie widać opuszczone, tradycyjne domy saharyjskie w starym stylu. Przeszedłem między nimi i zobaczyłem boisko pełne dzieci, wyraźnie podekscytowanych moją obecnością.
Tradycyjne domy
Jeśli masz ochotę na przygodę, możesz zejść do wyschniętego koryta rzeki, a następnie wspiąć się na widoczne z daleka wydmy.
Tego dnia nie miałem ochoty na podobne wycieczki, więc zawróciłem i poszedłem w stronę Placu Głównego. To duża przestrzeń z budynkiem Palais des Congrès i mnóstwem marokańskich flag. Na wypadek, gdybyście zastanawiali się, jaki jest obecny status Sahary Zachodniej…
Główny plac pełen marokańskich flag
Lunch zjadłem w znakomitej Restauracji Gardenia, położonej zaledwie 5 minut spacerem od Placu Głównego. Musisz spróbować ich smoothie z awokado!
Następnie skierowałem się w stronę Sahariano Hotel i minąłem rondo z McDonald’s. Dotarłem do meczetu Youssefa Ibn Tashfina po czym postanowiłem zakończyć ten dzień i przygotować się do wyjazdu do Dakhli.
Laayoune to miły przystanek w drodze do Dakhli lub Mauretanii, choć obecność personelu wojskowego na każdym rogu wywoływała we mnie dziwne uczucie, że znajduję się w jakiejś niebezpiecznej strefie.
Tarfaya to nadmorskie miasteczko, położone w regionie Laâyoune-Sakia El Hamra w Maroku, w pobliżu granicy z Saharą Zachodnią. Historycznie jest znane jako dawna osada hiszpańska, a następnie francuska. Słynie również z tego, że w latach dwudziestych XX wieku jako lotnik pracował tu Antoine de Saint-Exupéry, autor „Małego Księcia”. Dziś motorem napędowym miasta jest przemysł rybny. To również punkt tranzytowy dla podróżnych udających się na południe do Sahary Zachodniej i Mauretanii.
Jak się tam dostać?
Możesz polecieć na lotnisko Al Massira (AGA) w Agadirze i stamtąd ruszyć dalej autobusem lub współdzieloną taksówką. To około 545 km i 8 godzin jazdy od Agadiru. Sprawdź swoje połączenia na 12go.com.
Osobom preferującym niezależność polecam wypożyczenia auta w Click’n’Go Car Rental w Agadirze. To bardzo przyjazna firma, z którą łatwo się skontaktować na WhatsAppie. W moim przypadku skończyło się na wynajęciu Renault Clio na cały miesiąc i dostałem niezłą ofertę.
Najlepszy czas na wizytę
Tarfayę najlepiej odwiedzić na wiosnę (od marca do maja) lub jesienią (od września do listopada), kiedy pogoda jest łagodna i przyjemna. Lato może być upalne, a zima przynosi chłodniejsze dni. Podróż wiosną lub jesienią zapewni komfortowy klimat do korzystania z pobliskich plaż, jak i zwiedzania miasta i okolic.
Gdzie się zatrzymać?
Polecam Hotel Residence Canalina. To mini apartament, który jest bardzo wygodny i przestronny. Dostępny był także szybki internet, co ułatwiało pracę online. Kiedy przyjechałem, hotel był zamknięty, ale właściciel przybył szybko po wysłaniu mu wiadomości na WhatsApp (+212641785521).
Jak długo zostać w mieście?
Tarfaya to małe miasteczko, więc spacer po nim nie zajmie więcej niż kilka godzin. Jest to wygodne miejsce na odpoczynek pomiędzy Akhfennir i Laayoune
Co warto zobaczyć w mieście?
Muzeum Saint-Exupéry
Tarfaya zawsze będzie powiązana z pisarzem i pilotem Antoine de Saint-Exupéry z Francji. Zaczął on obsługiwać trasę lotniczą między Francją a Senegalem w 1926 roku, z międzylądowaniem w Cap Juby. To tutaj przez kilka lat pełnił funkcję kierownika stacji. Jego najbardziej znana opowieść, Le Petit Prince (Mały Książę), o pilocie, który zgubił się na pustyni, była inspirowana doświadczeniami w tym rejonie świata. Niestety, w muzeum wszystkie informacje są dostępne wyłącznie w języku francuskim.
Plaża Tarfaya w Casa Mar
Początkowa kolonia została założona pod koniec XIX wieku przez szkockiego kupca Donalda Mackenziego, który wzniósł na pobliskiej skale skromną placówkę handlową i nazwał ją Port Victoria. Hiszpańscy kolonizatorzy przejęli kontrolę nad budowlą, która obecnie znana jest jako Casa Mar.
Pobliska plaża jest popularnym miejscem spędzania czasu przez mieszkańców. Niestety, śmieci jest mnóstwo.
Wrak promu Armas Assalama
Połączenie morskie między Tarfayą i Fuerteventurą dobiegło końca w 2008 r., kiedy prom Armas rozbił się 2 km na południe od miasta. Niedługo po opuszczeniu basenu portowego statek uderzył w rafę na wzburzonym morzu. Kontynuowanie podróży okazało się jednak błędem, ponieważ uszkodzony statek wkrótce znalazł się w trudnej do opanowania pozycji bocznej. Załoga i pasażerowie zostali ewakuowani.
Ze względu na wygórowane koszty, firma ubezpieczeniowa nie była w stanie podjąć decyzji o przeniesieniu statku do portu Las Palmas de Gran Canaria w celu naprawy. Oficjalne szacunki kosztów akcji w tamtym czasie wynosiły od 15 do 20 milionów euro.
